ایا زندانی مهریه با سند آزاد می شود

این پرسش که آیا زندانی مهریه با سند آزاد می شود، از جمله دغدغه های اصلی بسیاری از خانواده ها و افرادی است که با پرونده های مهریه درگیر هستند. باید گفت گذاشتن سند وثیقه منجر به «آزادی موقت» یا «مرخصی» می شود و نه «آزادی کامل» از زندان مهریه. آزادی کامل تنها زمانی محقق می گردد که بدهی مهریه به طور کامل پرداخت شود، یا زوجه (همسر) رضایت بی قید و شرط خود را اعلام کند، یا با پذیرش دادخواست اعسار، مهریه تقسیط شده و اقساط آن به درستی پرداخت شود.

در رویارویی با چالش های حقوقی مربوط به مهریه، آگاهی دقیق از قوانین و فرآیندهای قضایی نقشی حیاتی دارد. بسیاری از افراد تصور می کنند که با ارائه سند ملکی یا وثیقه، محکوم علیه مهریه می تواند به طور کامل از زندان رهایی یابد، در حالی که واقعیت حقوقی پیچیده تر از این است. این تصور اشتباه می تواند به تصمیم گیری های نادرست و از دست رفتن فرصت های قانونی منجر شود. برای افرادی که ناخواسته در این مسیر قرار گرفته اند، درک تمایز میان آزادی موقت و رهایی دائم، گام نخست برای برنامه ریزی یک راهکار موثر حقوقی است. این مقاله به بررسی جامع تمامی ابعاد این موضوع پرداخته و به خوانندگان کمک می کند تا با دیدی روشن تر، مسیر پیش رو را بشناسند و با استفاده از راهنمایی های قانونی، بهترین تصمیم را اتخاذ کنند. از این رو، درک صحیح از مفاهیم حقوقی مانند وثیقه، اعسار، تقسیط و سقف مهریه برای حبس، می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات باشد و از سردرگمی ها بکاهد.

فهم بنیادین: زندان مهریه در قانون ایران

برای درک کامل وضعیت زندانی مهریه و نقش وثیقه، ابتدا باید به فهم درستی از ماهیت حبس مهریه و تغییرات قانونی اخیر در ایران دست یافت. این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که بسیاری از تصورات عمومی با واقعیت های حقوقی جاری تفاوت دارند و همین امر می تواند منشأ سردرگمی های فراوان باشد.

تبیین قانون جدید مهریه و سقف ۱۱۰ سکه

در گذشته، مردان می توانستند به دلیل عدم پرداخت هر میزان از مهریه به زندان بیفتند، اما با اصلاحات قانونی، به ویژه تبصره الحاقی به ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب سال ۱۳۹۴، این وضعیت تغییر کرد. قانون گذار با تعیین سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی، تلاش کرده تا از حبس های طولانی مدت و غیرضروری جلوگیری کند. این به آن معناست که اگر مهریه زوجه تا سقف ۱۱۰ سکه باشد و مرد توانایی پرداخت آن را نداشته باشد، پس از طی مراحل قانونی و احراز عدم تمکن مالی، برای این میزان از مهریه امکان صدور حکم جلب و حبس وجود دارد. اما اگر مهریه بیش از ۱۱۰ سکه باشد، حکم جلب و حبس تنها برای همان ۱۱۰ سکه قابل اجرا است و برای مازاد بر آن، تنها در صورت اثبات تمکن مالی مرد و امتناع او از پرداخت، می توان اقدام به توقیف اموال وی کرد.

فرآیند به این شکل است که پس از مطالبه مهریه توسط زن و صدور حکم قطعی از سوی دادگاه، به مرد فرصت داده می شود تا مهریه را پرداخت کند. اگر مرد مدعی عدم توانایی مالی باشد، باید ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ اجراییه، دادخواست اعسار خود را به دادگاه ارائه دهد. در صورت پذیرش اعسار، مهریه به صورت اقساطی تعیین می شود. اما اگر مرد اقساط تعیین شده را پرداخت نکند و یا اموالی برای توقیف نداشته باشد، آنگاه زوجه می تواند درخواست صدور حکم جلب او را مطرح نماید. بنابراین، زندانی شدن بابت مهریه، تابع شرایط و مراحل قانونی مشخصی است و یک فرآیند خودکار نیست.

ماهیت حبس مهریه: اعمال فشار برای پرداخت، نه مجازات کیفری

یکی از نکات اساسی و بسیار مهمی که باید درباره حبس مهریه دانست، تفاوت ماهوی آن با مجازات های کیفری است. زندان مهریه، برخلاف تصور عمومی، جنبه کیفری ندارد. به عبارت دیگر، فردی که به دلیل عدم پرداخت مهریه در حبس به سر می برد، مرتکب جرمی نشده است که در سوابق کیفری او ثبت شود و منجر به سوءپیشینه گردد. این نوع حبس، صرفاً به عنوان یک ابزار قانونی و اهرم فشار برای وادار کردن بدهکار به پرداخت دین (مهریه) در نظر گرفته می شود.

در واقع، هدف از زندانی کردن محکوم علیه مهریه، تنبیه یا مجازات او به خاطر ارتکاب یک عمل مجرمانه نیست، بلکه فراهم آوردن شرایطی است که فرد بدهکار را ترغیب به پرداخت بدهی خود کند. این تفاوت جوهری، پیامدهای حقوقی مهمی دارد. مثلاً، زندانی مهریه پس از آزادی، از حقوق اجتماعی و مدنی خود محروم نمی شود و این حبس هیچ تأثیری بر اعتبار اجتماعی یا شغلی او از نظر قانونی نخواهد داشت. این جنبه از قانون، برای بسیاری از خانواده ها که نگران آینده عزیزانشان هستند، می تواند آرامش بخش باشد. با این حال، باید توجه داشت که این فشار، واقعی و ملموس است و می تواند چالش های روانی و مالی زیادی را برای فرد و خانواده او به همراه داشته باشد.

باید به خاطر داشت که حبس مهریه یک مجازات کیفری نیست و منجر به سوءپیشینه برای فرد نمی شود، بلکه تنها اهرمی برای ترغیب بدهکار به پرداخت دین است.

نقش سند در آزادی زندانی مهریه: مرخصی یا آزادی موقت

بسیاری از افراد به اشتباه تصور می کنند که با قرار دادن سند وثیقه، فرد محکوم به پرداخت مهریه می تواند به طور کامل از زندان آزاد شود. اما حقیقت این است که سند وثیقه، تنها ابزاری برای فراهم آوردن «آزادی موقت» یا «مرخصی» برای زندانی مهریه است، نه آزادی دائم. درک این تفاوت کلیدی برای همه ذی نفعان ضروری است.

سند وثیقه: ابزاری برای آزادی موقت (مرخصی) نه آزادی کامل

زمانی که فردی به دلیل عدم پرداخت مهریه در حبس به سر می برد، می تواند با ارائه وثیقه به دادگاه، برای مدت معینی از زندان خارج شود. این خروج از زندان، به معنای مختومه شدن پرونده یا بخشش مهریه نیست؛ بلکه یک فرصت طلایی است که به زندانی داده می شود تا در بیرون از زندان، برای حل و فصل مشکل خود اقدام کند. اهداف اصلی از اعطای این مرخصی، شامل موارد زیر می شود:

• فراهم آوردن فرصت برای پرداخت بدهی مهریه به صورت نقدی یا از طریق فروش اموال.
• تلاش برای جلب رضایت زوجه و مذاکره برای بخشش قسمتی یا تمام مهریه یا توافق بر سر تقسیط آن.
• جمع آوری مدارک و مستندات جدید برای ارائه دادخواست اعسار یا تعدیل اقساط در دادگاه.
• حضور در دادگاه برای پیگیری پرونده های مرتبط یا ارائه توضیحات لازم.
• فرصتی برای حضور در کنار خانواده و رسیدگی به امور شخصی و مالی که در زمان حبس امکان پذیر نبوده است.

تفاوت اساسی میان آزادی موقت و آزادی دائم در این است که در آزادی موقت، فرد همچنان بدهکار محسوب می شود و پرونده او باز است، اما در آزادی دائم (که با پرداخت کامل، رضایت زوجه یا اعسار قطعی حاصل می شود)، فرد از هرگونه بدهی و تعهد در قبال مهریه مبرا می گردد. وثیقه، مانند یک تضمین عمل می کند که فرد زندانی در پایان دوره مرخصی به زندان بازخواهد گشت یا تکلیف بدهی خود را روشن خواهد کرد.

شرایط و مراحل قانونی گذاشتن وثیقه برای زندانی مهریه

گذاشتن وثیقه برای زندانی مهریه، فرآیندی حقوقی و دارای شرایط مشخصی است که باید با دقت طی شود. اطلاع از این مراحل برای خانواده ها و افرادی که قصد دارند وثیقه بگذارند، بسیار مهم است:

انواع وثایق قابل قبول

دادگاه انواع مختلفی از دارایی ها را به عنوان وثیقه می پذیرد. رایج ترین آنها شامل موارد زیر است:

• سند ملکی: شامل سند عرصه (زمین)، اعیان (ساختمان)، شش دانگ یا مشاع. این اسناد باید فاقد هرگونه بدهی، رهن یا توقیف قبلی باشند. ارزش ملک باید توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین و به تأیید دادگاه برسد.
• وجه نقد: می توان معادل مبلغ وثیقه را به حساب دادگستری واریز کرد.
• ضمانت نامه بانکی: برخی بانک ها تحت شرایط خاص، ضمانت نامه بانکی برای وثیقه صادر می کنند.

میزان و ارزش وثیقه

نکته کلیدی در خصوص میزان وثیقه، این است که ارزش آن تنها تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی (یا معادل آن) تعیین می شود، نه کل مهریه. حتی اگر مهریه ۱۰۰۰ سکه باشد، دادگاه برای آزادی موقت، وثیقه را به میزان ۱۱۰ سکه (یا ارزشی معادل آن) درخواست می کند. دلیل این امر، محدودیت حبس برای مازاد ۱۱۰ سکه است.

فرآیند تأیید وثیقه توسط دادگاه

1. درخواست وثیقه گذاری: خانواده زندانی یا وکیل او، درخواست خود را برای گذاشتن وثیقه به شعبه صادرکننده حکم یا دادسرای مربوطه ارائه می دهند.
2. تعیین مبلغ وثیقه: مقام قضایی میزان وثیقه را بر اساس میزان مهریه (تا سقف ۱۱۰ سکه) و وضعیت پرونده تعیین می کند.
3. معرفی وثیقه: متقاضی نوع وثیقه (مانند سند ملکی) را به دادگاه معرفی می کند.
4. کارشناسی ارزش وثیقه: در مورد سند ملکی، کارشناس رسمی دادگستری ارزش روز ملک را تعیین می کند. این ارزش باید حداقل برابر با مبلغ وثیقه تعیین شده باشد.
5. پذیرش وثیقه: پس از تأیید کارشناس و بررسی مالکیت و عدم وجود موانع قانونی، دادگاه وثیقه را می پذیرد و قرار وثیقه صادر می شود.
6. صدور قرار آزادی موقت (مرخصی): با اتمام مراحل فوق، دستور آزادی موقت زندانی صادر و وی برای مدت مشخصی از زندان مرخص می شود.

تعهدات زندانی و وثیقه گذار

زندانی و وثیقه گذار هر دو تعهداتی دارند. زندانی متعهد می شود در موعد مقرر به زندان بازگردد و وثیقه گذار نیز تضمین می کند که در صورت عدم بازگشت زندانی یا عدم ایفای تعهدات، وثیقه ضبط خواهد شد. سابقه فرار قبلی زندانی می تواند مانعی برای اعطای مرخصی باشد.

مدارک لازم برای وثیقه گذاری

مدارک مورد نیاز بسته به نوع وثیقه متفاوت است، اما به طور کلی شامل سند مالکیت (در صورت وثیقه ملکی)، کارت ملی و شناسنامه وثیقه گذار، و مدارک مربوط به پرونده مهریه می شود.

آیا اجاره سند برای زندانی مهریه قانونی است؟

اجاره سند برای وثیقه، یک موضوع رایج اما دارای پیچیدگی ها و خطرات خاص خود است. از نظر قانونی، خود عمل اجاره سند به صراحت ممنوع نشده است، اما سوءاستفاده های احتمالی در این زمینه می تواند تبعات حقوقی جدی برای وثیقه گذار و اجاره کننده به همراه داشته باشد. افرادی که اقدام به اجاره سند می کنند، باید از قانونی بودن و معتبر بودن سند اطمینان حاصل کنند. خطرات احتمالی شامل موارد زیر است:

• احتمال فرار زندانی و ضبط وثیقه که می تواند مشکلات مالی بزرگی برای مالک سند ایجاد کند.
• سوءاستفاده از اسناد هویتی و ملکی.
• دشواری در بازپس گیری وثیقه در صورت عدم شفافیت قرارداد اجاره.

بنابراین، توصیه اکید می شود که در صورت نیاز به اجاره سند، حتماً با مشاوره وکیل متخصص و با تنظیم قراردادهای حقوقی محکم و شفاف اقدام شود تا از هرگونه سوءاستفاده و ضرر و زیان احتمالی جلوگیری به عمل آید.

عواقب عدم بازگشت زندانی: مفهوم و فرآیند ضبط وثیقه

وثیقه گذاری، همانطور که پیشتر گفته شد، یک تعهد است و عدم رعایت این تعهدات می تواند عواقب جدی برای وثیقه گذار و زندانی به دنبال داشته باشد. یکی از مهم ترین این عواقب، ضبط وثیقه است که باید به دقت به آن توجه کرد.

ضبط وثیقه چیست؟

«ضبط وثیقه» به معنای توقیف قانونی و تصاحب وثیقه توسط مراجع قضایی در صورت عدم ایفای تعهدات از سوی زندانی یا وثیقه گذار است. این اتفاق زمانی رخ می دهد که زندانی مهریه، پس از استفاده از مرخصی با وثیقه، در موعد مقرر به زندان بازنگردد یا به تعهدات دیگری که برای آزادی موقت او تعیین شده بود، عمل نکند. فرآیند ضبط وثیقه به این شکل است که ابتدا دادگاه اخطاریه ای به وثیقه گذار و زندانی صادر می کند تا ظرف مهلت مشخصی (معمولاً ۲۰ روز)، زندانی خود را به مرجع قضایی معرفی کند. اگر پس از این اخطار نیز زندانی بازنگردد یا خود را معرفی نکند، دادگاه دستور ضبط وثیقه را صادر می کند.

ضبط وثیقه یک اقدام جدی است که می تواند تبعات مالی سنگینی برای وثیقه گذار به همراه داشته باشد، به ویژه اگر وثیقه، یک سند ملکی با ارزش بالا باشد. این فرآیند، نه تنها به نفع زوجه (محکوم له) است که می تواند طلب خود را از محل وثیقه وصول کند، بلکه به عنوان یک عامل بازدارنده برای اطمینان از بازگشت زندانی به زندان عمل می کند.

نقش دادگاه در تبدیل وثیقه به وجه نقد

پس از صدور قرار ضبط وثیقه و قطعیت آن، دادگاه اقدام به فروش وثیقه توقیف شده می کند تا از محل آن، طلب زوجه بابت مهریه را پرداخت نماید. در مورد سند ملکی، دادگاه ابتدا دستور ارزیابی مجدد ملک توسط کارشناس رسمی را صادر کرده و سپس از طریق مزایده عمومی، اقدام به فروش آن می کند. وجه حاصل از فروش، ابتدا صرف پرداخت مهریه و هزینه های اجرایی شده و سپس مابقی آن به وثیقه گذار بازگردانده می شود.

این فرآیند نشان می دهد که نقش وثیقه، تضمین پرداخت مهریه است و در صورت تخلف، این تضمین به مرحله اجرا درآمده و طلب زوجه از محل آن وصول خواهد شد. بنابراین، وثیقه گذاران باید با آگاهی کامل از تمامی این شرایط، اقدام به گذاشتن سند نمایند و از مسئولیت های خود آگاه باشند.

تکلیف مازاد ارزش وثیقه

در بسیاری از موارد، ارزش وثیقه گذاشته شده (به خصوص اسناد ملکی) می تواند بیشتر از میزان بدهی مهریه (تا سقف ۱۱۰ سکه) باشد. در چنین شرایطی، پس از فروش وثیقه توسط دادگاه و برداشت مبلغ مهریه و هزینه های اجرایی، مبلغ مازاد به مالک وثیقه (وثیقه گذار) بازگردانده می شود. این موضوع برای وثیقه گذاران، به ویژه در مواردی که ارزش ملکشان به مراتب بیشتر از مبلغ وثیقه تعیین شده است، اهمیت زیادی دارد. دادگاه موظف است پس از کسر تمام بدهی ها و هزینه ها، مابقی وجه را به صاحب اصلی وثیقه مسترد کند. این سازوکار حقوقی، با هدف رعایت عدالت و جلوگیری از تضییع حقوق وثیقه گذار طراحی شده است تا هیچ کس بیش از میزان تعهد خود متضرر نشود.

راهکارهای آزادی کامل و دائم زندانی مهریه

رهایی کامل و دائم از حبس مهریه، مسیری متفاوت با آزادی موقت از طریق وثیقه دارد. این مسیر به معنای حل ریشه ای مشکل مهریه است و شامل چند راهکار اصلی می شود که محکوم علیه و خانواده او می توانند با توجه به شرایط خود، یکی یا ترکیبی از آنها را دنبال کنند.

۱. پرداخت کامل مهریه

واضح ترین و قطعی ترین راه برای آزادی دائم زندانی مهریه، پرداخت کامل مبلغ مهریه است. این پرداخت می تواند به صورت نقدی انجام شود یا از طریق توقیف و فروش اموال محکوم علیه. اگر مرد دارای اموال منقول یا غیرمنقول (به غیر از مستثنیات دین) باشد و این اموال برای پرداخت مهریه کافی باشند، دادگاه دستور توقیف و فروش آنها را صادر می کند و از محل فروش، مهریه زوجه پرداخت می شود. این روش به سرعت پرونده را مختومه کرده و آزادی کامل فرد را به ارمغان می آورد.

۲. رضایت بی قید و شرط زوجه

یکی از راه های بسیار مؤثر و انسانی برای رهایی از حبس مهریه، جلب رضایت بی قید و شرط زوجه است. اگر زن به هر دلیلی، اعم از توافق، مصالحه، بخشش یا گذشت، از مطالبه مهریه خود صرف نظر کند و رضایت خود را اعلام نماید، زندانی فوراً آزاد خواهد شد. این رضایت می تواند به صورت شفاهی در دادگاه اعلام شود، اما برای اطمینان بیشتر و ثبت رسمی، معمولاً در دفاتر اسناد رسمی یا در حضور قاضی و با تنظیم صورتجلسه رسمی انجام می گیرد. تلاش برای مذاکره و جلب رضایت زوجه، می تواند در مواردی که روابط عاطفی همچنان وجود دارد یا شرایط خاصی مانند حضانت فرزندان مطرح است، نتیجه بخش باشد.

۳. پذیرش دادخواست اعسار از پرداخت مهریه

اعسار به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت یک جای بدهی است. این یکی از پرکاربردترین راهکارها برای مردانی است که توانایی مالی پرداخت کامل مهریه را ندارند و ممکن است به همین دلیل زندانی شده باشند. فرآیند پذیرش دادخواست اعسار شامل مراحل زیر است:

1. مراحل طرح دعوای اعسار:
   • چه کسی می تواند درخواست اعسار دهد؟ هر مردی که به پرداخت مهریه محکوم شده و مدعی ناتوانی مالی است، می تواند دادخواست اعسار را به دادگاه خانواده ارائه دهد. این دادخواست باید ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ اجراییه مهریه مطرح شود.
   • زمان بندی و مهلت قانونی: تقدیم دادخواست اعسار در مهلت قانونی بسیار مهم است. اگر این دادخواست به موقع ارائه شود، مرد تا زمان صدور حکم قطعی اعسار، از بازداشت مصون خواهد بود.
2. اثبات اعسار:
   • مدارک و مستندات لازم: برای اثبات اعسار، مرد باید لیستی از تمامی اموال، دارایی ها و درآمدهای خود (منقول و غیرمنقول) را به همراه بدهی هایش به دادگاه ارائه دهد. همچنین، استشهادنامه کتبی از حداقل چهار شاهد که از وضعیت مالی مرد اطلاع دارند و بر ناتوانی او در پرداخت مهریه گواهی می دهند، ضروری است.
   • لیست اموال و شهادت شهود: این مدارک به دادگاه کمک می کند تا با بررسی دقیق، صحت ادعای اعسار را احراز کند.
3. تقسیط مهریه:
   • نقش تقسیط در آزادی و تعهد به پرداخت اقساط: در صورت پذیرش دادخواست اعسار، دادگاه مبلغی را به عنوان پیش قسط و سپس اقساط ماهانه برای پرداخت مهریه تعیین می کند. با تعیین اقساط و تعهد مرد به پرداخت آنها، او از زندان آزاد می شود. عدم پرداخت به موقع اقساط می تواند مجدداً منجر به صدور حکم جلب و بازگشت به زندان شود.
4. آزادی مشروط (نیمه باز): پس از گذراندن بخشی از مدت حبس (معمولاً پس از دو ماه در صورت عدم پذیرش اعسار)، زندانی مهریه می تواند درخواست آزادی نیمه باز را مطرح کند. در این نوع آزادی، فرد روزها اجازه خروج از زندان و فعالیت کاری دارد و شب ها باید به زندان بازگردد. این نوع آزادی نیز فرصتی برای جمع آوری مالی و تلاش برای پرداخت بدهی فراهم می آورد.
5. تغییر شرایط اعسار: در صورتی که پس از تعیین اقساط، وضعیت مالی مرد تغییر کند (مثلاً درآمد او کاهش یابد یا بیکار شود)، او می تواند مجدداً دادخواست تعدیل اقساط را به دادگاه ارائه دهد تا مبلغ اقساط متناسب با وضعیت جدید مالی اش تعیین شود.

۴. راهکارهای جایگزین و توافقی

در کنار روش های قانونی، راه حل های توافقی و جایگزین نیز می توانند به آزادی زندانی مهریه کمک کنند:

• سازش و مصالحه با زوجه: زوجین می توانند خارج از دادگاه با یکدیگر به توافق برسند. این توافق می تواند شامل بخشش قسمتی از مهریه در قبال طلاق، یا بخشش مهریه در ازای واگذاری حقوق دیگری مانند حضانت فرزندان یا حق طلاق باشد. مذاکرات سازش، اگر با حسن نیت و مشورت وکیل انجام شود، می تواند به راه حل های پایدار و کم هزینه تری منجر شود.
• معرفی اموال جهت توقیف: اگر مرد دارای اموالی باشد که جزو مستثنیات دین نباشند، می تواند آنها را به دادگاه معرفی کند تا توقیف شده و از محل فروش آنها، مهریه زوجه پرداخت شود. مستثنیات دین شامل ضروریات زندگی مانند مسکن متعارف، اثاثیه ضروری، ابزار کار، و مقداری از وجه نقد لازم برای امرار معاش است که از توقیف معاف هستند. سایر اموال مانند خودروی غیرضروری، سهام، حساب های بانکی مازاد بر مستثنیات دین، یا ملک اضافی، قابل توقیف و فروش برای پرداخت مهریه هستند.

نکات حقوقی تکمیلی مهم

درک صحیح از ابعاد مختلف حقوقی پرونده های مهریه می تواند از بسیاری از مشکلات و سردرگمی ها جلوگیری کند. برخی نکات مهم و رایج در این حوزه وجود دارد که لازم است مورد توجه قرار گیرند.

آیا زندان مهریه منجر به سوءپیشینه و سابقه کیفری می شود؟

همانطور که پیشتر اشاره شد، حبس مهریه جنبه کیفری ندارد. این به معنای آن است که زندانی شدن به دلیل عدم پرداخت مهریه، در سوابق کیفری فرد ثبت نمی شود و منجر به سوءپیشینه کیفری نخواهد شد. این حبس، صرفاً یک اقدام اجرایی برای وصول دین است و نباید آن را با مجازات های مربوط به جرایم کیفری اشتباه گرفت. بنابراین، افرادی که به دلیل مهریه زندانی می شوند، پس از آزادی، از حقوق اجتماعی و مدنی خود محروم نمی گردند.

آیا برای مهریه بیش از ۱۱۰ سکه هم می توان زندانی شد؟

بر اساس قانون، حکم جلب و حبس برای بدهکار مهریه تنها تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی قابل اجرا است. برای مهریه هایی که بیشتر از این مقدار هستند (مثلاً ۳۰۰ سکه)، فرد تنها برای ۱۱۰ سکه اول می تواند زندانی شود. برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، ملاک تمکن مالی و توانایی پرداخت مرد است. یعنی اگر مرد ثابت کند که برای مازاد ۱۱۰ سکه توانایی پرداخت ندارد، دیگر بابت آن قسمت به زندان نخواهد رفت. اما اگر تمکن مالی او برای پرداخت مازاد بر ۱۱۰ سکه احراز شود و او از پرداخت امتناع کند، اموالش توقیف خواهد شد، اما حبسی در کار نخواهد بود.

مدت زمان مرخصی با وثیقه چقدر است؟

مدت زمان مرخصی با وثیقه برای زندانی مهریه، بسته به تصمیم قاضی و شرایط پرونده می تواند متفاوت باشد. معمولاً این مرخصی برای مدت زمان مشخصی (مثلاً یک تا سه ماه) صادر می شود تا زندانی فرصت لازم برای پیگیری امور خود را داشته باشد. این مدت در صورت نیاز و با درخواست موجه و موافقت دادگاه، قابل تمدید است. هدف از این مرخصی، ایجاد فرصت برای حل مشکل، نه رهایی دائمی از بدهی.

نقش وکیل متخصص در پرونده های مهریه

پیچیدگی قوانین مهریه و ظرافت های حقوقی مربوط به آن، مشاوره و همراهی یک وکیل متخصص را ضروری می سازد. وکیل با آگاهی کامل از آخرین قوانین و رویه های قضایی، می تواند بهترین راهکارها را برای هر پرونده خاص ارائه دهد. او می تواند در تنظیم دادخواست اعسار، مذاکره با زوجه، آماده سازی مدارک وثیقه و پیگیری تمامی مراحل قانونی، راهنمایی های ارزشمندی ارائه کرده و به تسریع روند آزادی و احقاق حقوق موکل کمک شایانی کند. یک وکیل مجرب می تواند با تجربیات خود، از اشتباهات رایج جلوگیری کرده و بهترین نتیجه ممکن را برای موکل رقم بزند. از این رو، درگیر شدن با پرونده های مهریه بدون مشورت با وکیل، می تواند خطرات و چالش های ناخواسته ای را به همراه داشته باشد.

چه اقداماتی برای جلوگیری از حبس مهریه می توان انجام داد؟

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. برای جلوگیری از حبس مهریه، می توان اقدامات پیشگیرانه مختلفی انجام داد:

• توافق بر مهریه معقول و مقدور: در زمان عقد ازدواج، طرفین باید مهریه ای را تعیین کنند که مرد واقعاً توانایی پرداخت آن را داشته باشد.
• آگاهی از حقوق و تعهدات: هر دو طرف باید قبل از ازدواج، با حقوق و تعهدات خود در قبال مهریه آشنا شوند.
• مدیریت مالی صحیح: مرد باید همواره به فکر مدیریت مالی خود باشد تا در صورت بروز مشکل، توانایی پرداخت بدهی های احتمالی را داشته باشد.
• مصالحه و مذاکره زودهنگام: در صورت بروز اختلاف، تلاش برای مصالحه و مذاکره با زوجه قبل از تشدید اختلافات و رسیدن به مرحله دادگاهی، می تواند از زندانی شدن جلوگیری کند.
• ثبت اسناد و اموال به نام زوجین: در برخی موارد، توافق بر سر تقسیم اموال به صورت رسمی در طول زندگی مشترک می تواند در آینده از بروز مشکلات بزرگ تر جلوگیری کند.

این اقدامات، اگرچه نمی توانند به طور کامل از بروز مشکلات جلوگیری کنند، اما می توانند ریسک ها را به میزان قابل توجهی کاهش داده و راهکارهای مؤثرتری برای مواجهه با چالش های احتمالی فراهم آورند.

برای آن دسته از افرادی که در مسیر پر پیچ و خم پرونده های مهریه قرار گرفته اند، درک این نکته که تنها راه آزادی کامل، ریشه کن کردن مشکل از اساس است، بسیار حیاتی به نظر می رسد. هرچند گذاشتن سند وثیقه می تواند دریچه ای به سوی آزادی موقت و امکان رسیدگی به امور در خارج از زندان باشد، اما این مرخصی هرگز به معنای پایان پرونده نیست. بلکه فرصتی است تا فرد با دیدی بازتر و با کمک مشاوران حقوقی متخصص، برای پرداخت بدهی، جلب رضایت زوجه یا اثبات اعسار خود اقدام کند. تجربه نشان داده است که رویکرد فعالانه و آگاهانه، با اتکا به دانش حقوقی و مشورت با وکلای مجرب، می تواند تأثیر بسزایی در بهبود وضعیت و یافتن راه حل های مؤثر و دائمی داشته باشد.

سوالات متداول

وثیقه برای زندانی مهریه دقیقاً چیست؟

وثیقه در پرونده های مهریه، دارایی (مانند سند ملکی، وجه نقد یا ضمانت نامه بانکی) است که به عنوان تضمین به دادگاه ارائه می شود تا فرد محکوم به پرداخت مهریه، بتواند به صورت موقت و برای مدت معین از زندان خارج شود. این وثیقه تضمین می کند که زندانی در موعد مقرر به زندان بازخواهد گشت یا تکلیف بدهی خود را مشخص خواهد کرد و به منزله آزادی کامل نیست.

آیا می توان برای مهریه کلان (مثلاً ۵۰۰ سکه) با وثیقه کمتر از ۱۱۰ سکه آزاد شد؟

بله، میزان وثیقه لازم برای آزادی موقت زندانی مهریه، تنها تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی تعیین می شود، حتی اگر مهریه اصلی بسیار بیشتر از این مبلغ باشد. زیرا قانون گذار حبس را فقط برای ۱۱۰ سکه اول مهریه در نظر گرفته است و برای مازاد بر آن، تنها در صورت اثبات تمکن مالی و عدم پرداخت، می توان اموال را توقیف کرد، اما حبسی در کار نخواهد بود.

مدت زمان مرخصی با وثیقه برای زندانی مهریه معمولاً چقدر است؟

مدت زمان مرخصی با وثیقه برای زندانی مهریه، معمولاً توسط قاضی پرونده و بر اساس شرایط خاص آن تعیین می شود. این مدت می تواند از چند هفته تا چند ماه متغیر باشد و در صورت نیاز و با ارائه دلایل موجه، امکان تمدید آن نیز با موافقت دادگاه وجود دارد. هدف، فرصت دادن به فرد برای حل مشکلات مالی و قانونی خود است.

اگر وثیقه گذار، سند اجاره ای گذاشته باشد و زندانی فرار کند، چه اتفاقی می افتد؟

اگر زندانی مهریه پس از آزادی با وثیقه (چه سند شخصی باشد و چه اجاره ای) فرار کند و در موعد مقرر به زندان بازنگردد، وثیقه او ضبط خواهد شد. دادگاه ابتدا اخطار صادر کرده و در صورت عدم بازگشت، دستور فروش وثیقه را می دهد. از محل فروش وثیقه، ابتدا طلب مهریه زوجه پرداخت شده و در صورت وجود مازاد، به صاحب اصلی سند (وثیقه گذار) بازگردانده می شود. این اتفاق می تواند منجر به ضرر مالی قابل توجهی برای وثیقه گذار شود.

برای آزادی زندانی مهریه، ابتدا باید دادخواست اعسار داد یا می توان بلافاصله وثیقه گذاشت؟

اگر مرد توانایی پرداخت مهریه را ندارد و در زندان است، می تواند همزمان هم دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را ارائه دهد و هم برای آزادی موقت خود وثیقه بگذارد. ارائه دادخواست اعسار (در مهلت ۳۰ روزه از ابلاغ اجراییه) از بازداشت مرد تا زمان صدور حکم قطعی اعسار جلوگیری می کند، و گذاشتن وثیقه نیز صرفاً برای خروج موقت از زندان (مرخصی) است. این دو اقدام می توانند به صورت موازی انجام شوند تا فرد هم فرصت اثبات اعسار و هم پیگیری امور در بیرون از زندان را داشته باشد.

آیا زن می تواند با وجود وثیقه، از آزادی موقت مرد جلوگیری کند؟

خیر، اگر شرایط قانونی لازم برای وثیقه گذاری فراهم باشد و دادگاه قرار وثیقه را صادر کند، زوجه نمی تواند به تنهایی از آزادی موقت (مرخصی) مرد جلوگیری کند. تصمیم گیری در خصوص پذیرش وثیقه و اعطای مرخصی بر عهده مقام قضایی است و تابع ضوابط قانونی مشخص است. البته، زوجه می تواند دلایل و اعتراضات خود را به دادگاه ارائه دهد، اما تصمیم نهایی با قاضی خواهد بود.