نمونه سند صلح عمری

نمونه سند صلح عمری یک راهکار حقوقی است که به فرد امکان می دهد مالکیت دارایی های خود را به دیگری منتقل کند، در حالی که حق بهره برداری و استفاده از آن مال را تا پایان عمر خویش برای خود حفظ کند. این سند به عنوان ابزاری قدرتمند برای مدیریت میراث و پیشگیری از اختلافات احتمالی پس از فوت مورد توجه قرار می گیرد و آرامش خاطری برای مصالح و اطمینان خاطری برای متصالح به ارمغان می آورد.

در دنیای امروز که پیچیدگی های حقوقی و مالی به امری اجتناب ناپذیر تبدیل شده اند، افراد بسیاری به دنبال راهکارهایی هستند که بتوانند مدیریت اموال خود را در دوران حیاتشان به شکلی مطمئن و مطابق با خواسته هایشان انجام دهند. یکی از این راهکارها که به دلیل انعطاف پذیری و مزایای خاص خود، محبوبیت فزاینده ای پیدا کرده است، عقد صلح عمری است. این سند نه تنها به افراد کمک می کند تا تکلیف اموال خود را در زمان مناسب روشن سازند، بلکه می تواند از بروز بسیاری از اختلافات خانوادگی و حقوقی در آینده جلوگیری کند. شناخت دقیق ماهیت، شرایط، مزایا و معایب این عقد، برای هر فردی که قصد تنظیم آن را دارد، ضروری به نظر می رسد. درک جزئیات این قرارداد حقوقی، به معنای تضمین آینده ای آرام تر و اجتناب از چالش های ناخواسته است. تجربه نشان داده است که تنظیم دقیق و آگاهانه این سند، می تواند نقش کلیدی در حفظ روابط خانوادگی و اجرای صحیح اراده مالک ایفا کند.

صلح عمری چیست و چه ارکانی دارد؟ (مفاهیم اساسی)

مفهوم صلح عمری در نظام حقوقی ایران، اغلب به عنوان راهکاری برای انتقال مالکیت اموال با حفظ حق استفاده از منافع آن تا پایان عمر مطرح می شود. این نوع صلح، نه تنها یک ابزار حقوقی برای مدیریت دارایی ها محسوب می شود، بلکه به افراد امکان می دهد تا با آرامش خاطر بیشتری نسبت به آینده اموالشان تصمیم گیری کنند.

تعریف جامع صلح عمری

صلح عمری، عقدی لازم و رضایی است که به موجب آن، یک فرد (مصالح) مالکیت عین مال خود را به فردی دیگر (متصالح) منتقل می کند، با این شرط اساسی که حق استفاده و بهره برداری از منافع آن مال تا زمان حیات مصالح، همچنان در اختیار خود او باقی بماند. به عبارتی، مالک اصلی در زمان حیات خود، همچنان می تواند از مال صلح شده بهره برداری کند، اما پس از فوت او، متصالح به طور کامل مالک عین و منافع مال خواهد شد. ماهیت لازم بودن این عقد به این معناست که پس از انعقاد، جز با شرایط خاص و تعیین شده در قانون یا ضمن عقد، هیچ یک از طرفین حق فسخ آن را به طور یکجانبه ندارند. رضایی بودن آن نیز بیانگر این است که صرف توافق و رضایت طرفین برای وقوع آن کفایت می کند و نیاز به تشریفات خاصی جز ثبت رسمی ندارد.

در صلح عمری، تفکیک بین «عین» و «منافع» از اهمیت بالایی برخوردار است. عین به خود مال اطلاق می شود، مانند خانه، زمین یا خودرو. منافع نیز همان بهره برداری ها و درآمدهایی است که از آن مال به دست می آید، مثل اجاره بها یا حق سکونت. هدف اصلی از انعقاد این عقد، تضمین این است که مالک اصلی تا پایان عمر خود از مال بهره مند باشد و در عین حال، تکلیف مالکیت آن پس از فوت او نیز به وضوح مشخص شود.

طرفین صلح عمری

طرفین اصلی در سند صلح عمری، شامل مصالح و متصالح هستند که هر یک حقوق و وظایف خاصی را بر عهده دارند:

• مصالح (انتقال دهنده): این فرد همان مالک اصلی مال است که تصمیم به انتقال مالکیت عین به دیگری می گیرد. اصلی ترین حق او، حفظ حق انتفاع و بهره برداری از مال تا پایان عمر است. وظیفه مصالح نیز اغلب شامل ارائه مدارک و همکاری در فرآیند تنظیم سند رسمی است. تجارب نشان داده است که تصمیم مصالح برای تنظیم این سند، اغلب با هدف اطمینان از سرنوشت اموال پس از فوت و جلوگیری از درگیری های احتمالی وراث است.
• متصالح (انتقال گیرنده): فردی است که مالکیت عین مال به او منتقل می شود، اما تا زمان حیات مصالح، از حق استفاده از منافع آن محروم است. وظیفه اصلی متصالح، رعایت حقوق مصالح در طول حیات او و عدم انجام هرگونه تصرفی است که با حق انتفاع مصالح منافات داشته باشد. حق اصلی او، تملک کامل مال (عین و منافع) پس از فوت مصالح است.

مورد صلح و مال الصلح

مورد صلح در عقد صلح عمری، می تواند طیف وسیعی از اموال را شامل شود، هم اموال غیرمنقول مانند ملک، زمین، آپارتمان، و هم اموال منقول نظیر خودرو، سهام، حساب های بانکی و حتی اشیاء قیمتی. آنچه اهمیت دارد، قابلیت انتقال مالکیت آن مال است.

مال الصلح نیز عوضی است که در ازای انتقال مال از سوی متصالح به مصالح پرداخت می شود. صلح می تواند به دو صورت کلی باشد:

• صلح معوض: در این نوع، متصالح در ازای دریافت مال، عوضی (مال یا خدمت) را به مصالح می پردازد. این عوض می تواند مبلغی پول، مالی دیگر یا حتی انجام خدمتی خاص باشد.
• صلح بلاعوض: در این حالت، هیچ عوضی از سوی متصالح به مصالح پرداخت نمی شود و انتقال مال به صورت رایگان انجام می گیرد. این نوع صلح، اغلب با انگیزه محبت و کمک به متصالح صورت می پذیرد. در هر دو حالت، ماهیت عقد صلح عمری و حقوق و وظایف طرفین حفظ می شود.

مبانی قانونی صلح عمری

عقد صلح یکی از عقود مهم در قانون مدنی ایران است که مواد 752 تا 760 این قانون به آن اختصاص دارد. صلح عمری نیز زیرمجموعه ای از این عقد کلی محسوب می شود و از قواعد و اصول کلی صلح تبعیت می کند. ماده 752 قانون مدنی بیان می کند: «صلح ممکن است یا در مورد رفع نزاع باشد و یا در مورد اسقاط حق کلی و یا جزئی یا در مورد هر چیز دیگری که بین طرفین متصالحین واقع می شود.» صلح عمری با تعیین شرط حق انتفاع مادام العمر، از بند «در مورد هر چیز دیگری» استفاده می کند. مواد بعدی این بخش نیز به شرایط صحت صلح، اهلیت طرفین، و آثار قانونی آن می پردازند. شناخت این مبانی قانونی، به اعتبار و استحکام سند صلح عمری کمک شایانی می کند و از بروز اختلافات حقوقی جلوگیری می نماید.

مزایا و معایب صلح عمری (تصمیم گیری آگاهانه)

انتخاب روش مناسب برای انتقال دارایی ها، همواره با بررسی دقیق مزایا و معایب هر گزینه همراه است. صلح عمری نیز از این قاعده مستثنی نیست و درک جامع جنبه های مثبت و منفی آن، برای یک تصمیم گیری آگاهانه حیاتی است.

مزایای کلیدی صلح عمری

صلح عمری، به دلایل مختلفی مورد استقبال افراد قرار می گیرد و می تواند راهگشای بسیاری از مسائل مربوط به مدیریت اموال و جلوگیری از چالش های آینده باشد:

1. حفظ حق استفاده از مال تا پایان عمر (امنیت خاطر برای مصالح): شاید مهم ترین مزیت صلح عمری برای مصالح، همین نکته باشد. فرد می تواند مالکیت عین مال را به دیگری منتقل کند، اما تا آخرین روز حیات خود، کماکان از حق سکونت، اجاره دادن یا هر نوع بهره برداری دیگر از منافع آن برخوردار باشد. این امر به مصالح امنیت روانی و مالی می دهد که با انتقال مال، زندگی او دچار تغییر ناخواسته نمی شود.
2. پیشگیری از اختلافات وراث و تعیین تکلیف اموال پس از فوت: با تنظیم صلح عمری، تکلیف مال مورد صلح از زمان انعقاد عقد مشخص می شود و پس از فوت مصالح، این مال دیگر جزء ماترک او محسوب نمی شود تا وراث بر سر آن اختلاف پیدا کنند. این عمل می تواند تا حد زیادی از درگیری ها و دعاوی ارث جلوگیری کند و آرامش را برای خانواده به ارمغان آورد.
3. مدیریت مالیات بر ارث (کاهش بار مالیاتی): از آنجا که مال صلح شده پس از فوت مصالح، جزء ترکه محسوب نمی شود، مشمول مالیات بر ارث نخواهد بود یا بار مالیاتی آن به شکل قابل توجهی کاهش می یابد. این مزیت می تواند برای افرادی که قصد انتقال اموال قابل توجهی را دارند، بسیار جذاب باشد و به آن ها در برنامه ریزی مالیاتی کمک کند.
4. انتقال قطعی مالکیت عین از لحظه عقد: برخلاف وصیت که پس از فوت نافذ می شود، در صلح عمری مالکیت عین مال از همان لحظه تنظیم سند به متصالح منتقل می گردد. این قطعی بودن انتقال، اعتبار حقوقی بیشتری به معامله می بخشد.
5. انعطاف پذیری بالا در تعیین شروط (مثلاً حق فسخ): در عقد صلح می توان شروط مختلفی را گنجاند؛ مثلاً مصالح می تواند برای خود شرط حق فسخ صلح عمری را در نظر بگیرد تا در صورت پشیمانی یا تغییر شرایط، امکان بازگرداندن مال را داشته باشد. همچنین می توان شروطی برای نحوه پرداخت هزینه ها، عدم انتقال توسط متصالح در زمان حیات مصالح و غیره تعیین کرد.
6. جلوگیری از توقیف احتمالی اموال توسط بستانکاران متصالح: تا زمانی که حق انتفاع با مصالح است و متصالح تنها مالک عین است، عموماً بستانکاران متصالح نمی توانند به طور کامل مال را توقیف یا به فروش برسانند، چرا که حق انتفاع مصالح باید رعایت شود. این موضوع می تواند از بروز مشکلات برای مصالح جلوگیری کند.

تجربه نشان داده است که صلح عمری، به دلیل حفظ حق استفاده از مال برای مصالح تا پایان عمر و در عین حال تعیین تکلیف قطعی مالکیت پس از فوت، ابزاری بی نظیر برای مدیریت هوشمندانه دارایی ها و پیشگیری از چالش های احتمالی آینده است.

معایب و چالش های احتمالی

با وجود مزایای فراوان، صلح عمری خالی از چالش نیست و لازم است پیش از اقدام به تنظیم آن، به معایب احتمالی نیز توجه شود:

1. عدم امکان بازگشت آسان از معامله (در صورت عدم وجود شرط فسخ): اگر در سند صلح، حق فسخ برای مصالح پیش بینی نشده باشد، بازگرداندن مال به مالکیت اصلی بسیار دشوار و در اکثر موارد غیرممکن خواهد بود. این موضوع می تواند برای مصالحی که ممکن است در آینده از تصمیم خود پشیمان شود، مشکل ساز باشد.
2. محدودیت متصالح در تصرف کامل و فروش مال تا فوت مصالح: متصالح، هرچند مالک عین مال است، اما تا زمان حیات مصالح نمی تواند از منافع آن بهره برداری کامل داشته باشد. همچنین، فروش یا هر نوع تصرف کامل در مال، نیازمند رعایت حق انتفاع مصالح است که می تواند محدودیتی برای او باشد.
3. نارضایتی سایر وراث و احتمال طرح دعاوی حقوقی: حتی با وجود قانونی بودن صلح عمری، ممکن است سایر وراث (که از مال مورد صلح سهمی نمی برند) پس از فوت مصالح، نسبت به این انتقال ناراضی باشند و اقدام به طرح دعاوی حقوقی برای ابطال صلح کنند. هرچند این دعاوی در صورت صحت و قانونی بودن صلح معمولاً به نتیجه نمی رسند، اما می تواند موجب اتلاف وقت و هزینه شود.
4. پیچیدگی های حقوقی در صورت عدم تنظیم دقیق و تخصصی: تنظیم قرارداد صلح عمری نیازمند دقت و تخصص حقوقی بالایی است. هرگونه ابهام، نقص یا اشتباه در تنظیم شروط می تواند به بروز مشکلات جدی در آینده و حتی ابطال صلح منجر شود. از این رو، مشاوره با متخصصین حقوقی الزامی است.

مقایسه صلح عمری با سایر روش های انتقال اموال

برای درک عمیق تر جایگاه و کارایی صلح عمری، مقایسه آن با سایر روش های رایج انتقال اموال ضروری به نظر می رسد. هر یک از این روش ها ویژگی های خاص خود را دارند که آن ها را برای اهداف متفاوتی مناسب می سازد.

صلح عمری در برابر وصیت نامه

مقایسه صلح عمری با وصیت نامه، تفاوت های کلیدی و مهمی را آشکار می سازد که می تواند در انتخاب روش مناسب برای افراد تعیین کننده باشد. این دو ابزار حقوقی، هرچند هر دو با هدف تعیین تکلیف اموال پس از فوت مورد استفاده قرار می گیرند، اما از نظر ماهیت و آثار حقوقی با یکدیگر متفاوت هستند:

ویژگی	صلح عمری	وصیت نامه
زمان انتقال مالکیت	مالکیت عین از لحظه تنظیم سند منتقل می شود.	انتقال مالکیت پس از فوت موصی (وصیت کننده) صورت می گیرد.
سقف انتقال اموال	می تواند شامل تمامی اموال و دارایی ها شود.	فقط تا یک سوم از کل اموال موصی قابل اجراست؛ مازاد بر آن، نیازمند رضایت وراث است.
اختیار مالک در زمان حیات	مصالح حق انتفاع از مال را تا پایان عمر حفظ می کند.	موصی تا زمان حیات خود مالک کامل مال است و هر تصرفی می تواند انجام دهد.
اعتبار و قابلیت برگشت	عقدی لازم است؛ جز با شرط فسخ یا موارد قانونی دیگر، قابل برگشت نیست.	عقدی جایز است و موصی در هر زمان می تواند آن را تغییر داده یا فسخ کند.
اثر بر مالیات بر ارث	مال مورد صلح از شمول مالیات بر ارث خارج یا بار مالیاتی آن کاهش می یابد.	مال موصی به (مال مورد وصیت) جزء ترکه محسوب شده و مشمول مالیات بر ارث است.
ثبات و قطعیت	از ثبات و قطعیت بالایی برخوردار است و کمتر دچار چالش های وراث می شود.	ممکن است پس از فوت موصی، از سوی وراث به چالش کشیده شود (مخصوصاً اگر بیش از ثلث باشد).

صلح عمری در برابر هبه (بخشش)

هبه به معنای بخشش یک مال به دیگری است و شباهت هایی با صلح عمری بلاعوض دارد، اما تفاوت های اساسی نیز بین این دو وجود دارد:

• عقد لازم در مقابل عقد جایز: صلح عمری یک عقد لازم است، به این معنی که پس از انعقاد، جز با شرایط خاص قابل فسخ نیست. در حالی که هبه، اصولاً یک عقد جایز است و واهب (بخشنده) می تواند در بسیاری از موارد از بخشش خود رجوع کند و مال را پس بگیرد.
• حق رجوع: در هبه، واهب تحت شرایطی (مانند باقی بودن عین موهوبه) حق رجوع دارد، مگر اینکه هبه به یکی از اصول و فروع واهب باشد یا موهوب له (گیرنده هبه) عوضی داده باشد. اما در صلح عمری، اگر شرط فسخ پیش بینی نشده باشد، حق رجوع وجود ندارد و انتقال قطعی است. این تفاوت، صلح عمری را برای کسانی که به دنبال انتقال قطعی و غیرقابل بازگشت مال هستند، به گزینه ای مطمئن تر تبدیل می کند.

صلح عمری در برابر بیع (فروش)

بیع یا همان عقد فروش، رایج ترین روش انتقال مالکیت است که تفاوت های روشنی با صلح عمری دارد:

• انتقال مالکیت عین و منافع در بیع: در عقد بیع، فروشنده در ازای دریافت ثمن (قیمت)، هم عین و هم منافع مال را به خریدار منتقل می کند و پس از معامله، هیچ حقی بر مال مورد معامله ندارد. خریدار بلافاصله می تواند از تمامی حقوق مالکانه خود بر مال استفاده کند.
• حفظ منافع در صلح عمری: در صلح عمری، همانطور که اشاره شد، مصالح حق انتفاع و بهره برداری از منافع مال را تا پایان عمر برای خود حفظ می کند. این بدان معناست که متصالح تا زمانی که مصالح در قید حیات است، نمی تواند از منافع مال استفاده کند، هرچند مالک عین آن است. این تفاوت اساسی، صلح عمری را برای کسانی که می خواهند مالکیت را منتقل کنند اما تا پایان عمر از منافع مال محروم نشوند، متمایز می سازد.

مراحل گام به گام تنظیم سند صلح عمری در دفتر اسناد رسمی

تنظیم سند صلح عمری، یک فرآیند حقوقی است که باید با دقت و رعایت تمامی مراحل قانونی در دفتر اسناد رسمی انجام شود تا از اعتبار و نفوذ آن اطمینان حاصل گردد. طی شدن صحیح این مراحل، می تواند از بروز هرگونه مشکل و ابهام در آینده جلوگیری کند.

مشاوره حقوقی اولیه

پیش از هرگونه اقدامی برای تنظیم سند صلح عمری، مشاوره با وکیل متخصص یا سردفتر اسناد رسمی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مشورت به مصالح کمک می کند تا با تمامی جنبه های حقوقی، مزایا و معایب این نوع عقد آشنا شود و شرایط خاص خود را مورد بررسی قرار دهد. یک مشاور حقوقی می تواند با توجه به اهداف و وضعیت مالی و خانوادگی فرد، بهترین راهکار را ارائه دهد و از اشتباهات رایج در تنظیم سند جلوگیری کند. به عنوان مثال، وجود شروط خاصی مانند حق فسخ برای مصالح، نیازمند دقت و صراحت در متن سند است که تنها با راهنمایی یک متخصص امکان پذیر خواهد بود.

مدارک مورد نیاز

برای تنظیم سند صلح عمری در دفتر اسناد رسمی، جمع آوری مجموعه ای از مدارک ضروری است. این مدارک شامل موارد زیر می شود:

• مدارک شناسایی معتبر طرفین: شناسنامه و کارت ملی مصالح (انتقال دهنده) و متصالح (انتقال گیرنده). حضور فیزیکی طرفین یا وکیل قانونی آن ها (با وکالت نامه رسمی و معتبر) الزامی است.
• سند مالکیت ملک/اموال مورد صلح: اصل سند مالکیت (اعم از تک برگی یا منگوله دار) که مشخصات دقیق مال را نشان می دهد.
• پایان کار و عدم خلاف (برای املاک): در صورتی که مورد صلح ملک باشد، گواهی پایان کار و عدم خلاف از شهرداری ضروری است تا قانونی بودن ساخت و ساز و مطابقت آن با ضوابط شهری تأیید شود.
• مفاصاحساب مالیاتی و عوارض شهرداری: ارائه گواهی تسویه حساب مالیات نقل و انتقال ملک و عوارض نوسازی از اداره دارایی و شهرداری.
• استعلامات لازم از اداره ثبت و دارایی: دفتر اسناد رسمی موظف است پیش از تنظیم سند، استعلامات لازم را از اداره ثبت اسناد و املاک (برای اطمینان از عدم در رهن بودن، توقیف، یا وجود معارض) و اداره دارایی (برای بررسی بدهی های مالیاتی) دریافت کند.
• نقشه کاداستر (در برخی موارد): به خصوص برای زمین ها یا املاکی که دارای ابهامات در حدود و مشخصات هستند.

فرآیند در دفترخانه

پس از جمع آوری مدارک و ارائه آن ها به دفتر اسناد رسمی، فرآیند تنظیم سند صلح عمری به ترتیب زیر پیگیری می شود:

1. استعلامات ثبتی، دارایی، شهرداری: سردفتر ابتدا اقدام به دریافت استعلامات لازم از مراجع ذی ربط می کند تا از وضعیت قانونی و حقوقی مال مورد صلح اطمینان حاصل کند. این استعلامات شامل عدم وجود بدهی، توقیف یا مشکلات مالکیتی است.
2. تنظیم پیش نویس سند و بررسی توسط طرفین: پس از تکمیل استعلامات و تأیید صحت اطلاعات، سردفتر یک پیش نویس از سند صلح عمری تهیه می کند. این پیش نویس باید به دقت توسط مصالح و متصالح مطالعه و تمامی شروط و مفاد آن تأیید شود. در این مرحله، امکان اصلاح یا اضافه کردن شروط جدید وجود دارد، البته با رعایت اصول قانونی.
3. امضاء و اثر انگشت طرفین و شهود (در صورت لزوم): پس از تأیید نهایی پیش نویس، طرفین و در صورت لزوم شهود (گرچه برای صلح عمری اجباری نیست اما توصیه می شود)، سند را امضا و اثر انگشت می زنند.
4. ثبت نهایی و صدور سند تک برگ جدید: پس از امضاها، سند به طور رسمی در دفتر اسناد ثبت می شود و سند تک برگ جدیدی برای متصالح صادر می گردد که در آن به صراحت قید می شود که مالکیت عین منتقل شده اما حق انتفاع مادام العمر برای مصالح محفوظ است.

هزینه های تنظیم سند صلح عمری

تنظیم سند صلح عمری در دفاتر اسناد رسمی، شامل هزینه هایی است که معمولاً بر عهده طرفین یا یکی از آن ها (بنا به توافق) قرار می گیرد. این هزینه ها عبارتند از:

• حق التحریر: مبلغی است که بابت تنظیم سند به دفتر اسناد رسمی پرداخت می شود و مطابق تعرفه کانون سردفتران و دفتریاران محاسبه می گردد.
• حق الثبت: هزینه ای است که به اداره ثبت اسناد و املاک پرداخت می شود تا مالکیت جدید در دفاتر ثبتی به ثبت برسد.
• مالیات نقل و انتقال: این مالیات بر اساس ارزش منطقه ای ملک محاسبه می شود و معمولاً سهمی از آن در هنگام تنظیم سند از مصالح دریافت می گردد.
• عوارض شهرداری: شامل عوارض پسماند، نوسازی و سایر عوارض محلی است که باید تسویه شود.
• سایر هزینه ها: شامل هزینه استعلامات، کپی مدارک و سایر خدمات جانبی که ممکن است در طول فرآیند مورد نیاز باشد.

تعیین اینکه کدام یک از طرفین مسئول پرداخت این هزینه ها است، معمولاً با توافق آن ها در هنگام تنظیم سند مشخص می شود و بهتر است این موضوع به صراحت در قرارداد صلح عمری ذکر گردد.

نمونه سند صلح عمری (قالب های قابل دانلود و ویرایش)

درک ساختار و مواد اصلی یک نمونه سند صلح عمری برای هر کسی که قصد تنظیم یا آشنایی با آن را دارد، ضروری است. این بخش به تفصیل به اجزای یک سند استاندارد می پردازد و راهنمایی هایی برای شخصی سازی آن ارائه می دهد.

ساختار کلی و مواد اصلی یک سند صلح عمری استاندارد

یک نمونه سند صلح عمری استاندارد معمولاً شامل مواد زیر است که هر یک از آن ها دارای اهمیت حقوقی خاصی هستند:

1. ماده 1: مشخصات طرفین (مصالح و متصالح)

   در این بخش، اطلاعات هویتی کامل و دقیق مصالح (انتقال دهنده) و متصالح (انتقال گیرنده) شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، کد ملی، تاریخ تولد و نشانی درج می شود. اهمیت این ماده در احراز هویت صحیح طرفین و اثبات اهلیت آن ها برای انعقاد عقد است.

2. ماده 2: مشخصات مورد صلح، حدود و محل آن

   در این ماده، جزئیات کامل مال مورد صلح ذکر می گردد. برای املاک، شامل پلاک ثبتی، شماره فرعی و اصلی، مساحت، نشانی دقیق، نوع کاربری (مسکونی، تجاری، اداری)، طبقه، تعداد دانگ و حدود اربعه ملک است. برای اموال منقول نیز مشخصاتی مانند نوع، مدل، شماره موتور، شاسی یا شناسه سهام و… درج می شود. هرچه این مشخصات دقیق تر باشد، از بروز ابهامات در آینده جلوگیری می شود.

3. ماده 3: مال الصلح (عوض/بدون عوض) و اقرار به قبض

   این ماده به موضوع عوض صلح می پردازد. اگر صلح به صورت معوض باشد، مبلغ یا نوع عوض تعیین و به صراحت ذکر می شود که مصالح اقرار به دریافت آن نموده است. اگر صلح به صورت بلاعوض باشد، این موضوع نیز قید می گردد. اقرار به قبض مال الصلح توسط مصالح، از نکات حقوقی مهم این ماده است.

4. ماده 4: شروط ضمن عقد (مهمترین قسمت)

   این بخش، قلب سند صلح عمری محسوب می شود و محل درج تمامی توافقات و شروط خاص طرفین است. دقت در نگارش این شروط، برای جلوگیری از مشکلات آتی حیاتی است:

   • شرط حق انتفاع مادام العمر مصالح: این شرط اساسی ترین ویژگی صلح عمری است و به صراحت بیان می کند که حق استفاده و بهره برداری از منافع مال تا پایان عمر مصالح، با خود اوست.
   • شرط حق فسخ برای مصالح (با تعیین مدت و شرایط): در صورت تمایل مصالح، می توان شرطی را مبنی بر حق فسخ یکجانبه قرارداد برای او در نظر گرفت. این شرط باید با تعیین دقیق مدت (مثلاً تا 30 سال شمسی) و شرایط اعمال آن همراه باشد.
   • عدم حق انتقال/فروش عین توسط متصالح در زمان حیات مصالح: می توان شرط کرد که متصالح تا زمانی که مصالح در قید حیات است، حق فروش یا انتقال عین مال مورد صلح را به دیگری نداشته باشد تا امنیت خاطر مصالح تضمین شود.
   • تعیین تکلیف در صورت فوت متصالح پیش از مصالح: یکی از نگرانی های رایج این است که اگر متصالح قبل از مصالح فوت کند، چه سرنوشتی در انتظار مال مورد صلح خواهد بود. می توان شرط کرد که در این صورت، عین مال به مصالح بازگردد یا به ورثه متصالح تعلق گیرد.
   • مسئولیت پرداخت هزینه های نگهداری و تعمیرات: به صراحت مشخص می شود که هزینه های جاری، اساسی و تعمیرات مال مورد صلح بر عهده کدام یک از طرفین است. (مثلاً هزینه های اساسی با متصالح و هزینه های مصرفی با مصالح).
5. ماده 5: اسقاط کافه خیارات

   معمولاً در سند صلح، طرفین تمامی خیارات (حقوق فسخ) قانونی مانند خیار غبن فاحش (ضرر فاحش)، خیار تدلیس (فریب)، خیار رؤیت و سایر خیارات را از خود ساقط می کنند. این اقدام به قطعیت و لازم الاجرا بودن عقد کمک می کند، مگر خیار شرط که در صورت توافق، درج می شود.

6. ماده 6: نحوه حل و فصل اختلافات

   در این ماده، روش حل و فصل اختلافات احتمالی ناشی از قرارداد تعیین می شود. این روش می تواند ارجاع به داوری (با تعیین داور مرضی الطرفین و مدت داوری) یا مراجعه به مراجع قضایی ذی صلاح باشد. تعیین این بند، به تسریع فرآیند حل اختلاف در آینده کمک می کند.

7. ماده 7: نسخه های قرارداد و امضاء شهود

   در نهایت، تعداد نسخه های قرارداد که هر یک دارای اعتبار واحد هستند، ذکر می شود و طرفین به همراه شهود (در صورت حضور)، ذیل تمامی نسخه ها را امضا و اثر انگشت می زنند. این اقدام به استحکام و اعتبار سند می افزاید.

دقت در تنظیم شروط ضمن عقد در سند صلح عمری، از مهمترین مراحل این فرآیند است؛ چرا که آینده حقوقی مال و آرامش خاطر طرفین، تا حد زیادی به وضوح و دقت این شروط بستگی دارد.

نمونه کامل سند صلح عمری برای ملک

تنظیم نمونه سند صلح عمری برای ملک نیازمند ذکر جزئیات حقوقی و ثبتی دقیقی است. این نمونه سند، یک قالب جامع و استاندارد را ارائه می دهد که می تواند برای انواع املاک غیرمنقول مورد استفاده قرار گیرد.

بسمه تعالی
سند صلح عمری ملک

ماده ۱: طرفین قرارداد
مصالح: آقای/خانم ..................... فرزند ..................... به شماره شناسنامه ..................... صادره از ..................... کد ملی ..................... تاریخ تولد ..................... نشانی ............................................................................ تلفن .....................
متصالح: آقای/خانم ..................... فرزند ..................... به شماره شناسنامه ..................... صادره از ..................... کد ملی ..................... تاریخ تولد ..................... نشانی ............................................................................ تلفن .....................

ماده ۲: مورد صلح و مشخصات آن
شش دانگ یک باب ملک/واحد مسکونی/تجاری به آدرس: .......................................................................................................................... دارای پلاک ثبتی شماره ..................... فرعی از ..................... اصلی، بخش ..................... حوزه ثبتی .....................، به مساحت ..................... مترمربع، دارای سند مالکیت تک برگ/منگوله دار به شماره ..................... مورخ ..................... صادره از اداره ثبت اسناد و املاک ..................... با تمامی توابع، لواحق، منصوبات شرعی و عرفی و انشعابات آب، برق، گاز و تلفن به شماره اشتراک های مربوطه (در صورت وجود).
حدود اربعه ملک: شمالاً به .....................، جنوباً به .....................، شرقاً به .....................، غرباً به ..................... (بر اساس سند مالکیت و کروکی پیوست).
توضیحات: مورد صلح به رؤیت و اطلاع کامل متصالح رسیده و ایشان با وقوف کامل از کمیت، کیفیت، موقعیت و وضعیت ثبتی و قانونی آن، اقدام به قبول صلح نموده است.

ماده ۳: مال الصلح
وجه المصالحه (مال الصلح) عبارت است از مبلغ ..................... (به عدد) ریال (معادل ..................... تومان) که به صورت نقدی در زمان امضای این سند توسط متصالح به مصالح پرداخت گردید و مصالح اقرار به دریافت کامل آن نمود.

ماده ۴: شروط ضمن عقد
۱. حق انتفاع مادام العمر: متصالح حق انتفاع و بهره برداری از منافع مورد صلح را به صورت عمری و تا پایان حیات مصالح، به طور رایگان و بدون هیچ گونه اجاره بها یا عوضی، به مصالح واگذار نمود. بدین ترتیب، مصالح حق استفاده از مورد صلح را تا زمان فوت خود، کمافی السابق دارا می باشد و متصالح در این مدت، حق هیچ گونه دخل و تصرفی که مغایر با حق انتفاع مصالح باشد را نخواهد داشت.
۲. حق فسخ: مصالح حق فسخ یکجانبه این صلح را به مدت ..................... (مثلاً ۳۰) سال شمسی از تاریخ تنظیم سند برای خود محفوظ می دارد. اعمال حق فسخ با ارسال اظهارنامه رسمی به متصالح و یا مراجعه به دفترخانه تنظیم کننده سند، امکان پذیر خواهد بود. در صورت اعمال حق فسخ، مالکیت عین و منافع مورد صلح مجدداً به مصالح بازمی گردد.
۳. ممنوعیت انتقال توسط متصالح: متصالح حق هیچ گونه انتقال اعم از بیع، هبه، صلح یا رهن عین مورد صلح را تا زمان حیات مصالح، بدون موافقت کتبی و رسمی مصالح نخواهد داشت.
۴. فوت متصالح پیش از مصالح: در صورتی که متصالح قبل از مصالح فوت نماید، عین مال مورد صلح با حفظ حق انتفاع مصالح، به ورثه قانونی متصالح منتقل می گردد. (یا می توان شرط کرد: عین مال به مالکیت مصالح بازمی گردد).
۵. هزینه ها: هزینه های اساسی و تعمیرات عمده مورد صلح بر عهده متصالح است. هزینه های مصرفی اعم از آب، برق، گاز، تلفن، شارژ ماهیانه و عوارض سالیانه شهرداری (در صورت سکونت مصالح)، بر عهده مصالح می باشد.

ماده ۵: اسقاط خیارات
طرفین ضمن العقد، کافه خیارات، خصوصاً خیار غبن (فاحش و افحش)، خیار تدلیس، خیار رؤیت و سایر خیارات قانونی را از خود ساقط نمودند.

ماده ۶: حل و فصل اختلافات
کلیه اختلافات و دعاوی ناشی از این قرارداد و یا راجع به آن، از جمله انعقاد، اعتبار، فسخ، نقض، تفسیر یا اجرای آن، به آقای/خانم ..................... وکیل دادگستری/داور مرضی الطرفین ارجاع می گردد که مطابق با قانون و به صورت قطعی رسیدگی و رأی صادر نماید. مدت داوری ۳ ماه از تاریخ ارجاع می باشد و نحوه ابلاغ رأی از طریق اظهارنامه رسمی بوده و رأی برای طرفین لازم الاتباع است. حق الزحمه داور به میزان ..................... ریال به عهده طرفی خواهد بود که موجب تخلف از شرایط قرارداد شده است.

ماده ۷: نسخ و امضاء
این قرارداد در تاریخ ..................... در ..................... نسخه متحد المتن و دارای اعتبار واحد تنظیم و امضاء گردید و نزد طرفین و در دفترخانه شماره ..................... نگهداری می شود.

امضای مصالح:                                امضای متصالح:

نمونه سند صلح عمری برای آپارتمان

تنظیم نمونه سند صلح عمری برای آپارتمان، شباهت های زیادی به صلح ملک دارد، اما نیازمند توجه به جزئیات مربوط به واحد آپارتمانی و مشاعات آن است. در این نمونه، به تفاوت های مربوط به آپارتمان ها اشاره می شود.

بسمه تعالی
سند صلح عمری آپارتمان

ماده ۱: طرفین قرارداد
مصالح: آقای/خانم ..................... فرزند ..................... به شماره شناسنامه ..................... صادره از ..................... کد ملی ..................... تاریخ تولد ..................... نشانی ............................................................................ تلفن .....................
متصالح: آقای/خانم ..................... فرزند ..................... به شماره شناسنامه ..................... صادره از ..................... کد ملی ..................... تاریخ تولد ..................... نشانی ............................................................................ تلفن .....................

ماده ۲: مورد صلح و مشخصات آن
شش دانگ یک واحد آپارتمان مسکونی/تجاری به شماره ..................... طبقه ..................... واقع در پلاک ثبتی شماره ..................... فرعی از ..................... اصلی، بخش ..................... حوزه ثبتی .....................، به مساحت مفید ..................... مترمربع (بدون احتساب مشاعات)، دارای سند مالکیت تک برگ/منگوله دار به شماره ..................... مورخ ..................... صادره از اداره ثبت اسناد و املاک ..................... به آدرس: .......................................................................................................................... به انضمام پارکینگ شماره ..................... و انباری شماره ..................... (در صورت وجود) و با تمامی توابع، لواحق، منصوبات شرعی و عرفی و سهم از مشاعات و مشترکات ساختمان طبق قانون تملک آپارتمان ها و انشعابات آب، برق، گاز و تلفن به شماره اشتراک های مربوطه.
توضیحات: مورد صلح به رؤیت و اطلاع کامل متصالح رسیده و ایشان با وقوف کامل از کمیت، کیفیت، موقعیت و وضعیت ثبتی و قانونی آن، اقدام به قبول صلح نموده است.

(ادامه مواد ۳ الی ۷ مشابه نمونه سند صلح عمری ملک، با لحاظ تغییرات جزئی در جزئیات مربوط به آپارتمان و مشاعات)

امضای مصالح:                                امضای متصالح:

نمونه سند صلح عمری برای زمین

هنگام تنظیم نمونه سند صلح عمری برای زمین، تاکید بر مشخصات ثبتی، کاربری و حدود دقیق زمین حائز اهمیت است. این نمونه سند با تمرکز بر این نکات تنظیم شده است.

بسمه تعالی
سند صلح عمری زمین

ماده ۱: طرفین قرارداد
مصالح: آقای/خانم ..................... فرزند ..................... به شماره شناسنامه ..................... صادره از ..................... کد ملی ..................... تاریخ تولد ..................... نشانی ............................................................................ تلفن .....................
متصالح: آقای/خانم ..................... فرزند ..................... به شماره شناسنامه ..................... صادره از ..................... کد ملی ..................... تاریخ تولد ..................... نشانی ............................................................................ تلفن .....................

ماده ۲: مورد صلح و مشخصات آن
شش دانگ یک قطعه زمین محصور/غیرمحصور با کاربری ..................... (مثلاً کشاورزی، باغ، مسکونی) واقع در پلاک ثبتی شماره ..................... فرعی از ..................... اصلی، بخش ..................... حوزه ثبتی .....................، به مساحت ..................... مترمربع، دارای سند مالکیت تک برگ/منگوله دار به شماره ..................... مورخ ..................... صادره از اداره ثبت اسناد و املاک ..................... به آدرس: ..........................................................................................................................
حدود اربعه زمین: شمالاً به .....................، جنوباً به .....................، شرقاً به .....................، غرباً به ..................... (بر اساس سند مالکیت و نقشه کاداستر پیوست).
توضیحات: مورد صلح به رؤیت و اطلاع کامل متصالح رسیده و ایشان با وقوف کامل از کمیت، کیفیت، موقعیت و وضعیت ثبتی و قانونی آن، اقدام به قبول صلح نموده است.

(ادامه مواد ۳ الی ۷ مشابه نمونه سند صلح عمری ملک، با لحاظ تغییرات جزئی در جزئیات مربوط به زمین و کاربری آن)

امضای مصالح:                                امضای متصالح:

راهنمای شخصی سازی و تکمیل نمونه سندها

استفاده از نمونه سند صلح عمری نیازمند دقت و توجه به نکات کلیدی برای شخصی سازی آن است. هر قرارداد باید منعکس کننده اراده دقیق طرفین و شرایط خاص مال باشد. در اینجا به چند نکته مهم برای پر کردن جای خالی ها و سفارشی سازی سند اشاره می شود:

1. جزئیات کامل و دقیق: تمامی جای خالی ها را با اطلاعات دقیق و صحیح پر کنید. هرگونه اشتباه در نام، کد ملی، آدرس یا مشخصات مال می تواند منجر به ابطال یا بروز مشکلات حقوقی شود.
2. شروط ضمن عقد: این بخش از اهمیت بالایی برخوردار است. بر اساس نیاز و توافقات خود، می توانید شروطی را حذف یا اضافه کنید. به عنوان مثال، اگر مصالح نمی خواهد حق فسخ داشته باشد، می تواند شرط مربوطه را حذف کند. همچنین می توان شروطی در خصوص پرداخت وام بانکی، حق واگذاری منافع توسط مصالح به شخص ثالث در زمان حیات، یا تعیین جریمه برای تخلف از شروط را اضافه کرد.
3. مال الصلح: به صراحت مشخص کنید که صلح معوض است یا بلاعوض. در صورت معوض بودن، مبلغ دقیق و نحوه پرداخت (نقدی، چک، اقساطی) را ذکر کنید و حتماً بر اقرار مصالح به قبض تأکید نمایید.
4. فوت متصالح: در خصوص فوت متصالح پیش از مصالح، تصمیم بگیرید که مال به مصالح بازگردد یا به ورثه متصالح منتقل شود و این شرط را به صراحت بنویسید.
5. مسئولیت هزینه ها: مسئولیت پرداخت هزینه های جاری، تعمیرات و مالیات را به وضوح تعیین کنید تا از اختلافات آتی جلوگیری شود.
6. انتخاب داور: در صورت تمایل به داوری، حتماً مشخصات کامل داور (نام، کد ملی، آدرس) را ذکر کنید و شرایط و مدت داوری را به وضوح بیان نمایید.
7. مشاوره حقوقی نهایی: پس از تکمیل پیش نویس اولیه، حتماً آن را به یک وکیل متخصص یا سردفتر اسناد رسمی نشان دهید تا از صحت و عدم وجود ابهام یا نقص در آن اطمینان حاصل کنید.

نتیجه گیری

سند صلح عمری به عنوان یک راهکار حقوقی مؤثر، نقش بسزایی در مدیریت هوشمندانه اموال و دارایی ها ایفا می کند. این ابزار نه تنها به افراد امکان می دهد تا با حفظ حق بهره برداری از دارایی هایشان تا پایان عمر، مالکیت آن ها را به اشخاص مورد نظرشان منتقل کنند، بلکه می تواند از بروز بسیاری از اختلافات وراثتی و چالش های حقوقی پس از فوت جلوگیری کند. ماهیت لازم الاجرا بودن این عقد و انعطاف پذیری آن در پذیرش شروط مختلف، آن را به گزینه ای جذاب برای برنامه ریزی دقیق مالی و خانوادگی تبدیل کرده است.

اهمیت صلح عمری فراتر از یک انتقال ساده مالکیت است؛ این یک گام اساسی برای ایجاد آرامش خاطر و تعیین سرنوشت روشن برای اموال است. تجربیات حقوقی نشان داده که دقت در تنظیم هر ماده، به خصوص شروط ضمن عقد، می تواند تفاوت بزرگی در اعتبار و کارایی این سند ایجاد کند. بنابراین، لزوم مشاوره با متخصصین حقوقی و اطمینان از صحت و وضوح تمامی جزئیات پیش از امضای نهایی، امری اجتناب ناپذیر است. در نهایت، انتخاب بهترین روش برای آینده اموال شما، تصمیمی است که با آگاهی کامل از تمامی ابعاد نمونه سند صلح عمری و مشورت با کارشناسان خبره، به بهترین شکل اتخاذ خواهد شد.