پیش بینی قیمت نفت در صورت توافق یا شکست مذاکرات/ صادرات نفت ایران کم می شود؟

به گزارش تفریحباربازار جهانی نفت در سال ۲۰۲۵ تحت تأثیر عوامل شکننده ای قرار دارد که شامل رشد تقاضا عرضه فراوان تنش های ژئوپلیتیکی و شتاب در حال گذار به سمت انرژی های پاک می شود. بر اساس پیش بینی های بانک جهانی آژانس بین المللی انرژی (IEA) و اوپک تقاضای جهانی نفت با رشدی بین ۱ تا ۱/۲ میلیون بشکه در روز به ۱۰۳ تا ۱۰۴ میلیون بشکه در روز خواهد رسید.

اقتصادآنلاین در خبری نوشت:این رشد عمدتاً ناشی از توسعه اقتصادی در کشورهای غیرعضو OECD به ویژه چین و هند و افزایش تقاضا در بخش های حمل ونقل و پتروشیمی است. با این حال گسترش استفاده از خودروهای برقی و بهبود بهره وری انرژی در کشورهای توسعه یافته رشد تقاضا را در برخی مناطق کم می کند.

در بخش عرضه تولیدکنندگان غیراوپک پلاس به ویژه ایالات متحده کانادا و برزیل با افزایش تولید حدود ۲ میلیون بشکه در روز نقش کلیدی در تأمین بازار خواهند داشت. همچنین تولید نفت ایالات متحده به حدود ۱۴ میلیون بشکه در روز می رسد که به پیشرفت های فناوری در استخراج نفت شل وابسته است. اوپک پلاس با تداوم کاهش داوطلبانه ۲/۲ میلیون بشکه ای تا اوایل ۲۰۲۵ تلاش دارد تعادل بازار را حفظ کند.

بر اساس آمارها ظرفیت مازاد تولید اوپک حدود ۴/۵ میلیون بشکه در روز که عمدتاً در عربستان و امارات متمرکز است به عنوان سپری در برابر شوک های عرضه عمل می کند. با این حال تنش های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه می توانند عرضه جهانی را تا ۱ میلیون بشکه در روز کاهش دهند.

بانک جهانی قبلا پیش بینی کرده بود که قیمت نفت خام برنت در سال ۲۰۲۵ به طور میانگین به ۷۳ دلار در هر بشکه برسد که کاهشی ۶ درصدی نسبت به شاخص قیمت انرژی سال ۲۰۲۴ را نشان می دهد. این کاهش به دلیل عرضه کافی و کندی رشد تقاضا به ویژه در چین است. بر اساس نظرات بانک جهانی با این حال تشدید تنش های خاورمیانه تغییرات در سیاست های پولی آمریکا یا نوسانات ارزش دلار می توانند نوسانات قیمتی را تشدید کنند.

بر اساس داده های بانک جهانی خطرات افزایش قیمت ها شامل تولید کمتر از حد انتظار در آمریکای شمالی یا تقاضای بیشتر برای گاز طبیعی مایع (LNG) در آسیا می شود. از طرف دیگر اگر اوپک پلاس کاهش تولید خود را زودتر از موعد لغو کند یا رشد اقتصادی ضعیف تر باشد ممکن است عرضه بیش از حد شده و قیمت ها کاهش یابد.

در حوزه سایر منابع انرژی قیمت گاز طبیعی در اروپا در سال ۲۰۲۵ کمی افزایش می یابد اما قیمت گاز طبیعی در ایالات متحده به دلیل رقابت برای LNG و تقاضای بیشتر در آسیا به طور قابل توجهی بالا می رود. در مقابل قیمت زغال سنگ کاهش می یابد که نشان دهنده گرایش به سمت منابع انرژی پاک تر است. تشدید تنش ها یا مصرف بیش از حد انتظار گاز و زغال سنگ می تواند قیمت انرژی را افزایش دهد در حالی که عرضه زیاد یا رشد اقتصادی ضعیف تر احتمال کاهش قیمت ها را افزایش می دهد.

جایگاه ایران در بازار جهانی نفت ۲۰۲۵

ایران به عنوان یکی از بازیگران کلیدی بازار نفت در سال ۲۰۲۵ با فرصت ها و چالش های منحصربه فردی مواجه است. تولید نفت ایران در سال ۲۰۲۴ به ۳/۳ میلیون بشکه در روز و صادرات آن عمدتاً به چین به ۱/۶ میلیون بشکه در روز رسید. چین که ۸۵ درصد از صادرات ایران را با تخفیف ۵ تا ۱۰ دلار نسبت به برنت جذب می کند از طریق روش های غیرمستقیم مانند انتقال کشتی به کشتی شریک اصلی تجاری کشور باقی مانده است. تحریم های ایالات متحده همچنان مانع دسترسی ایران به بازارهای جهانی سیستم بانکی بین المللی و فناوری های پیشرفته است و تولید را در معرض خطر کاهش قرار داده است. در صورت تداوم وضعیت کنونی تولید ایران ممکن است به ۳.۵ میلیون بشکه در روز برسد اما تشدید تحریم ها یا کاهش تقاضای چین می تواند صادرات را به ۱/۲ میلیون بشکه محدود کند. در مقابل رفع تحریم ها مثلاً از طریق احیای توافق هسته ای (برجام) می تواند تولید را ظرف ۱۲ تا ۱۸ ماه مشروط بر سرمایه گذاری ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلاری به ۴/۲ میلیون بشکه در روز افزایش دهد.

مصرف داخلی کشور در حال حاضر حدود ۱/۹ میلیون بشکه در روز به دلیل یارانه های سنگین سوخت با هزینه سالانه ۸۰ میلیارد دلار فشار زیادی بر بودجه دولت وارد می کند. ظرفیت پالایشی ۲/۲ میلیون بشکه ای با وجود پیشرفت هایی مانند پالایشگاه ستاره خلیج فارس به دلیل زیرساخت های قدیمی محدود است. تنش های منطقه ای به ویژه با اسرائیل ممکن است تهدیدی برای زیرساخت های نفتی ایران باشد. با این حال ایران با روابط عمیق با چین از جمله قرارداد همکاری ۲۵ ساله و استفاده از فناوری های بومی تولید را تا حدی حفظ کرده است. وابستگی ۳۵ درصدی بودجه کشور به نفت ما را در برابر کاهش تقاضای جهانی آسیب پذیر می کند و تنوع بخشی به بخش گاز و پتروشیمی به دلیل تحریم های آمریکا دشوار است. اما بازگشت کامل ایران به بازار نفت می تواند قیمت های جهانی را ۵ تا ۷ دلار کاهش دهد اما صادرات کنونی تأثیر محدودی بر بازار دارد.

تأثیر مذاکرات اخیر ایران و آمریکا بر بازار جهانی نفت

مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده که در دو هفته اخیر در عمان و رم آغاز شد می تواند تأثیر قابل توجهی بر بازار جهانی نفت داشته باشد. کارشناسان پیش بینی می کنند در صورت دستیابی به توافق و رفع تحریم ها ایران قادر خواهد بود صادرات نفت خود را به طور چشمگیری افزایش دهد. بر اساس گزارش رویترز ایران با ذخایر شناور حدود ۱۰۰ میلیون بشکه و ظرفیت تولید بالقوه می تواند ظرف چند ماه تا ۱ میلیون بشکه در روز به صادرات خود بیفزاید که این امر عرضه جهانی را افزایش داده و فشار نزولی بر قیمت ها وارد می کند.

آژانس بین المللی انرژی هشدار داده است که ورود این حجم از نفت ایران همراه با عرضه مازاد تولیدکنندگان غیراوپک پلاس می تواند قیمت برنت را به زیر ۷۰ دلار در هر بشکه برساند به ویژه اگر تقاضای جهانی به دلیل کندی رشد اقتصادی در چین محدود بماند. با این حال تشدید تنش های منطقه ای یا شکست مذاکرات می تواند عرضه ایران را محدود نگه داشته و قیمت ها را به بالای ۸۰ دلار سوق دهد همان طور که این امر در ژانویه ۲۰۲۵ به دلیل تحریم های جدید آمریکا مشاهده شد.

رسانه های جهانی همچون رویترز پیش بینی می کنند برای ایران موفقیت در مذاکرات می تواند به بازگشت سریع به بازارهای جهانی منجر شود. پالایشگاه های آسیایی به ویژه در هند و ژاپن مشتاق ازسرگیری واردات نفت ایران هستند و طبق اظهارات مقامات پالایشگاه ژاپنی انئوس در صورت توافق این فرآیند ظرف ۲ تا ۳ ماه قابل اجرا است. افزایش صادرات به ۲/۵ تا ۳ میلیون بشکه در روز مشابه سطوح پیش از تحریم ها می تواند درآمدهای نفتی کشور را به طور قابل توجهی افزایش دهد و امکان سرمایه گذاری در میادین نفتی قدیمی را فراهم کند.

با این حال موانعی مانند نیاز به نوسازی زیرساخت ها رقابت با تولیدکنندگان عرب و عدم اطمینان از سیاست های دولت آمریکا به ویژه با توجه به فشارهای کنگره می توانند این روند را کند کنند. شکست مذاکرات یا تشدید تحریم ها همان طور که در فروردین (آوریل ۲۰۲۵) با تحریم های جدید صنعت نفت ایران رخ داد می تواند صادرات کشور را به زیر ۱ میلیون بشکه در روز کاهش دهد و فشار اقتصادی بر کشور را تشدید کند.

در مجموع بازار جهانی نفت در سال ۲۰۲۵ با ثبات نسبی اما مخاطرات ژئوپلیتیکی و اقتصادی مواجه است. ایران به رغم تحریم ها جایگاه خود را به عنوان تولیدکننده و صادرکننده ای مهم حفظ کرده اما آینده آن به نتایج مذاکرات با آمریکا مدیریت منابع و انطباق با گذار جهانی به انرژی های پاک وابسته است.

۲۱۷