ید درمانی بعد از جراحی سرطان تیروئید + مزایا و معایب

ایا ید درمانی همان شیمی درمانی است؟ پاسخ به سؤال اصلی این است : بله ید درمانی (ید رادیواکتیو درمانی) اغلب بخش مهمی از درمان بعد از جراحی سرطان تیروئید است به ویژه در انواع خاصی از سرطان تیروئید. این روش درمانی به منظور از بین بردن باقیمانده بافت تیروئید و سلول های سرطانی احتمالی پس از جراحی و کاهش خطر بازگشت بیماری به کار می رود. با این حال مانند هر روش درمانی دیگری ید درمانی نیز دارای مزایا و معایب خاص خود است که در این مقاله به تفصیل به آن ها خواهیم پرداخت.

سرطان تیروئید : تعریف انواع و ویژگی های آن

سرطان تیروئید به رشد غیرطبیعی و کنترل نشده سلول ها در غده تیروئید اطلاق می شود. غده تیروئید یک غده کوچک پروانه ای شکل است که در قسمت جلویی گردن زیر حنجره قرار دارد و هورمون های تیروئیدی (تیروکسین یا T۴ و تری یدوتیرونین یا T۳) را تولید می کند. این هورمون ها نقش حیاتی در تنظیم متابولیسم بدن رشد و تکامل دارند.

چهار نوع اصلی سرطان تیروئید وجود دارد که عبارتند از :

• سرطان پاپیلاری تیروئید : شایع ترین نوع سرطان تیروئید است که حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد موارد را تشکیل می دهد. این نوع سرطان معمولاً آهسته رشد می کند و اغلب به غدد لنفاوی گردن گسترش می یابد اما به طور کلی پیش آگهی بسیار خوبی دارد و به درمان به خوبی پاسخ می دهد.
• سرطان فولیکولار تیروئید : دومین نوع شایع سرطان تیروئید است که حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد را شامل می شود. این نوع سرطان نیز معمولاً آهسته رشد می کند اما نسبت به نوع پاپیلاری احتمال بیشتری دارد که به عروق خونی راه پیدا کرده و به سایر قسمت های بدن مانند ریه ها و استخوان ها گسترش یابد.
• سرطان مدولاری تیروئید : نوع کم شایع تری از سرطان تیروئید است که حدود ۵ تا ۱۰ درصد موارد را تشکیل می دهد. این نوع سرطان از سلول های C تیروئید که هورمون کلسی تونین را تولید می کنند منشأ می گیرد. سرطان مدولاری می تواند به صورت خانوادگی و ارثی نیز رخ دهد.
• سرطان آناپلاستیک تیروئید : نادرترین و تهاجمی ترین نوع سرطان تیروئید است که کمتر از ۲ درصد موارد را تشکیل می دهد. این نوع سرطان بسیار سریع رشد می کند و به سرعت به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد و پیش آگهی نامطلوبی دارد.

تشخیص نوع سرطان تیروئید برای تعیین استراتژی درمانی مناسب بسیار مهم است. سرطان های پاپیلاری و فولیکولار که به عنوان سرطان های تیروئید متمایز شناخته می شوند معمولاً به ید درمانی پاسخ خوبی می دهند.

علائم و نشانه های سرطان تیروئید

در مراحل اولیه سرطان تیروئید اغلب بدون علامت است. با پیشرفت بیماری ممکن است علائم و نشانه های زیر ظاهر شوند :

• وجود گره یا توده در گردن : شایع ترین علامت سرطان تیروئید احساس یک گره یا توده در گردن است که معمولاً بدون درد بوده و به آرامی رشد می کند.
• تورم غدد لنفاوی گردن : گسترش سرطان به غدد لنفاوی گردن می تواند منجر به تورم و بزرگ شدن این غدد شود.
• گرفتگی صدا یا تغییر صدا : اگر تومور به عصب حنجره فشار وارد کند ممکن است گرفتگی صدا یا تغییر کیفیت صدا ایجاد شود.
• مشکل در بلع (دیسفاژی) : تومور بزرگ می تواند به مری فشار آورده و باعث مشکل در بلع غذا شود.
• درد در گردن یا گلو : در موارد پیشرفته ممکن است درد در ناحیه گردن یا گلو احساس شود.
• سرفه مداوم بدون علت مشخص : به ندرت سرطان تیروئید می تواند باعث سرفه مداوم شود.

مهم است توجه داشته باشید که بسیاری از این علائم می توانند ناشی از شرایط غیرسرطانی دیگر نیز باشند. با این حال در صورت مشاهده هر یک از این علائم به ویژه وجود گره در گردن مراجعه به پزشک برای بررسی های بیشتر ضروری است.

تشخیص سرطان تیروئید : روش های علمی و پزشکی

تشخیص سرطان تیروئید معمولاً با ترکیبی از روش های زیر انجام می شود :

• معاینه فیزیکی : پزشک گردن را معاینه می کند تا وجود گره تورم غدد لنفاوی یا سایر ناهنجاری ها را بررسی کند.
• آزمایش خون : آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد تیروئید و اندازه گیری سطح هورمون های تیروئیدی (TSH T۴ T۳) انجام می شود. همچنین در سرطان مدولاری سطح کلسی تونین خون اندازه گیری می شود.
• سونوگرافی تیروئید : سونوگرافی یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی تصاویری از غده تیروئید ارائه می دهد. سونوگرافی می تواند به تشخیص گره های تیروئید تعیین اندازه و ویژگی های آن ها (جامد کیستیک مخلوط) و بررسی غدد لنفاوی گردن کمک کند.
• بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف (FNA) : بیوپسی FNA روش اصلی برای تشخیص قطعی سرطان تیروئید است. در این روش با استفاده از یک سوزن بسیار نازک نمونه ای از سلول های گره تیروئید برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می شود. بیوپسی FNA می تواند خوش خیم یا بدخیم بودن گره را مشخص کند.
• اسکن تیروئید با ید رادیواکتیو : اسکن تیروئید با استفاده از ید رادیواکتیو (معمولاً ید-۱۲۳ یا ید-۱۳۱) انجام می شود. این اسکن می تواند به تشخیص گره های گرم (جذب ید بالا) یا سرد (جذب ید پایین) کمک کند. گره های سرد احتمال بدخیم بودن بیشتری دارند.
• سی تی اسکن و ام آرآی : در موارد خاص برای بررسی گسترش سرطان به بافت های اطراف گردن یا سایر قسمت های بدن ممکن است سی تی اسکن یا ام آرآی انجام شود.
• آزمایش ژنتیک : در سرطان مدولاری تیروئید به ویژه در موارد خانوادگی آزمایش ژنتیک برای شناسایی جهش های ژنی مرتبط با این نوع سرطان انجام می شود.

تشخیص دقیق سرطان تیروئید و تعیین نوع و مرحله آن برای برنامه ریزی درمان مناسب ضروری است.

درمان سرطان تیروئید : جراحی ید درمانی و سایر روش ها

روش های اصلی درمان سرطان تیروئید عبارتند از :

• جراحی : جراحی درمان اصلی برای بیشتر انواع سرطان تیروئید است. نوع جراحی بستگی به نوع و مرحله سرطان دارد.
  • لوبکتومی : برداشتن یک لوب (نیمه) غده تیروئید. معمولاً برای سرطان های کوچک و کم خطر استفاده می شود.
  • تیروئیدکتومی توتال : برداشتن کامل غده تیروئید. روش استاندارد برای بیشتر سرطان های تیروئید به ویژه سرطان های پاپیلاری و فولیکولار است.
  • دیسکسیون گردن (لنفادنکتومی) : برداشتن غدد لنفاوی گردن در صورتی که سرطان به این غدد گسترش یافته باشد.
• ید درمانی (ید رادیواکتیو درمانی) : ید درمانی استفاده از ید رادیواکتیو (ید-۱۳۱) برای از بین بردن باقیمانده بافت تیروئید و سلول های سرطانی احتمالی پس از جراحی است. این روش درمانی به ویژه برای سرطان های پاپیلاری و فولیکولار که سلول های آن ها قابلیت جذب ید را دارند بسیار مؤثر است.
• هورمون درمانی جایگزین تیروئید (لووتیروکسین) : بعد از تیروئیدکتومی توتال بدن دیگر قادر به تولید هورمون های تیروئیدی نیست. بنابراین بیماران نیاز به مصرف مادام العمر قرص لووتیروکسین (هورمون مصنوعی تیروئید) دارند تا سطح هورمون های تیروئیدی در بدن به حد طبیعی برسد و از کم کاری تیروئید جلوگیری شود. همچنین هورمون درمانی جایگزین تیروئید می تواند به سرکوب هورمون محرک تیروئید (TSH) کمک کند که ممکن است رشد سلول های سرطانی تیروئید را تحریک کند.
• پرتودرمانی خارجی : پرتودرمانی خارجی با استفاده از اشعه ایکس با انرژی بالا برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. این روش درمانی معمولاً برای سرطان های تیروئید پیشرفته که به جراحی و ید درمانی پاسخ نمی دهند یا برای سرطان آناپلاستیک تیروئید و گاهی اوقات برای سرطان مدولاری تیروئید استفاده می شود.
• شیمی درمانی : شیمی درمانی استفاده از داروهای شیمیایی برای از بین بردن سلول های سرطانی است. شیمی درمانی معمولاً برای سرطان های تیروئید پیشرفته و غیرقابل درمان با سایر روش ها به ویژه سرطان آناپلاستیک تیروئید استفاده می شود.
• درمان های هدفمند : درمان های هدفمند داروهایی هستند که به طور خاص به سلول های سرطانی حمله می کنند و آسیب کمتری به سلول های سالم وارد می کنند. این نوع درمان ها در حال بررسی برای سرطان های تیروئید پیشرفته و مقاوم به ید درمانی هستند.

نوع درمان مناسب برای هر بیمار بستگی به نوع سرطان مرحله بیماری سلامت عمومی بیمار و سایر عوامل دارد و توسط پزشک متخصص تعیین می شود.

ید درمانی بعد از جراحی سرطان تیروئید : مکانیسم عمل و اهداف

ید درمانی بعد از جراحی سرطان تیروئید که به آن ید رادیواکتیو درمانی (RAI) نیز گفته می شود یک روش درمانی بسیار مؤثر برای سرطان های تیروئید متمایز (پاپیلاری و فولیکولار) است. مکانیسم عمل ید درمانی به این صورت است :

1. جذب ید توسط سلول های تیروئید : سلول های تیروئید چه سلول های طبیعی و چه سلول های سرطانی متمایز به طور طبیعی ید را از خون جذب می کنند تا هورمون های تیروئیدی را تولید کنند.
2. مصرف ید رادیواکتیو (ید-۱۳۱) : بیمار یک دوز مشخص از ید رادیواکتیو (ید-۱۳۱) را به صورت خوراکی (معمولاً کپسول یا مایع) دریافت می کند. ید-۱۳۱ یک ایزوتوپ رادیواکتیو ید است که اشعه بتا و گاما ساطع می کند.
3. تمرکز ید-۱۳۱ در بافت تیروئید : ید-۱۳۱ در خون جریان می یابد و به طور انتخابی توسط سلول های تیروئید باقی مانده در بدن (بافت تیروئید طبیعی باقی مانده پس از جراحی و سلول های سرطانی تیروئید احتمالی) جذب می شود.
4. تخریب سلول های تیروئید توسط اشعه بتا : اشعه بتا که از ید-۱۳۱ ساطع می شود انرژی بالایی دارد و سلول های تیروئید مجاور را تخریب می کند. این اشعه در مسافت کوتاهی عمل می کند و به بافت های اطراف آسیب کمتری وارد می کند. اشعه گاما نیز ساطع می شود اما نقش درمانی کمتری دارد و بیشتر برای اسکن های تشخیصی استفاده می شود.

اهداف اصلی ید درمانی بعد از جراحی سرطان تیروئید عبارتند از :

• از بین بردن باقیمانده بافت تیروئید : حتی با وجود جراحی ماهرانه ممکن است مقدار کمی از بافت تیروئید طبیعی در ناحیه گردن باقی بماند. ید درمانی این بافت باقی مانده را از بین می برد و خطر عود بیماری را کاهش می دهد.
• از بین بردن سلول های سرطانی احتمالی باقی مانده : اگر سلول های سرطانی میکروسکوپی در بدن پس از جراحی باقی مانده باشند (به ویژه در غدد لنفاوی یا سایر قسمت های بدن) ید درمانی می تواند این سلول ها را پیدا کرده و از بین ببرد.
• درمان متاستازهای دوردست : در مواردی که سرطان به سایر قسمت های بدن (مانند ریه ها یا استخوان ها) گسترش یافته باشد (متاستاز) ید درمانی می تواند این متاستازها را نیز هدف قرار داده و درمان کند.
• کمک به پیگیری بیماری : بعد از ید درمانی می توان با انجام اسکن های ید رادیواکتیو وجود یا عدم وجود بافت تیروئید یا سلول های سرطانی را در بدن بررسی کرد و به پیگیری روند درمان و تشخیص عود بیماری کمک کرد.

مزایای ید درمانی بعد از جراحی سرطان تیروئید

ید درمانی بعد از جراحی سرطان تیروئید مزایای قابل توجهی دارد که عبارتند از :

• افزایش احتمال درمان قطعی : ید درمانی به طور قابل توجهی احتمال درمان قطعی سرطان تیروئید متمایز را افزایش می دهد به ویژه در بیمارانی که در معرض خطر بالای عود بیماری قرار دارند.
• کاهش خطر عود بیماری : با از بین بردن باقیمانده بافت تیروئید و سلول های سرطانی احتمالی ید درمانی خطر بازگشت سرطان تیروئید را کاهش می دهد.
• درمان مؤثر متاستازهای دوردست : ید درمانی یک روش مؤثر برای درمان متاستازهای دوردست سرطان تیروئید در ریه ها استخوان ها و سایر قسمت های بدن است.
• روش درمانی هدفمند : ید درمانی یک روش درمانی هدفمند است که به طور انتخابی سلول های تیروئید را هدف قرار می دهد و آسیب کمتری به سایر بافت های سالم بدن وارد می کند.
• غیرتهاجمی بودن : ید درمانی یک روش درمانی غیرتهاجمی است که معمولاً به صورت خوراکی انجام می شود و نیازی به جراحی یا پرتودرمانی خارجی ندارد.
• قابلیت پیگیری بیماری : اسکن های ید رادیواکتیو بعد از ید درمانی به پزشکان کمک می کنند تا وضعیت بیماری را پیگیری کرده و در صورت عود به سرعت اقدام به درمان کنند.

معایب و عوارض جانبی ید درمانی

با وجود مزایای فراوان ید درمانی نیز مانند هر روش درمانی دیگر معایب و عوارض جانبی بالقوه ای دارد که باید به آن ها توجه شود :

عوارض جانبی کوتاه مدت :

• التهاب غدد بزاقی : ید رادیواکتیو می تواند توسط غدد بزاقی نیز جذب شود و باعث التهاب و درد غدد بزاقی خشکی دهان تغییر حس چشایی و در موارد نادر انسداد مجرای بزاقی شود.
• تهوع و استفراغ : تهوع و استفراغ از عوارض شایع ید درمانی هستند که معمولاً خفیف تا متوسط بوده و با دارو قابل کنترل هستند.
• خستگی و ضعف : خستگی و ضعف عمومی بدن از عوارض رایج ید درمانی هستند که ممکن است چند هفته طول بکشند.
• درد گردن : درد خفیف در ناحیه گردن ممکن است به دلیل التهاب بافت تیروئید باقی مانده رخ دهد.
• تغییرات چشایی و بویایی : تغییرات موقت در حس چشایی و بویایی ممکن است رخ دهد.
• کم خونی خفیف و کاهش پلاکت ها : به ندرت ید درمانی می تواند باعث کاهش موقت گلبول های سفید خون و پلاکت ها شود.
• خشکی چشم : خشکی چشم نیز ممکن است به دلیل تأثیر ید رادیواکتیو بر غدد اشکی رخ دهد.

عوارض جانبی بلندمدت :

• کم کاری تیروئید : ید درمانی با از بین بردن باقیمانده بافت تیروئید باعث کم کاری تیروئید می شود و بیماران باید به طور مادام العمر هورمون تیروئید جایگزین (لووتیروکسین) مصرف کنند.
• سرطان های ثانویه : به ندرت افزایش خطر ابتلا به سرطان های ثانویه (مانند سرطان خون سرطان غدد بزاقی و سرطان مثانه) در بلندمدت پس از ید درمانی گزارش شده است. با این حال این خطر بسیار کم است و مزایای ید درمانی معمولاً بیشتر از این خطر بالقوه است.
• ناباروری : ید درمانی ممکن است به طور موقت یا دائمی بر باروری مردان و زنان تأثیر بگذارد. در مردان ممکن است باعث کاهش تعداد اسپرم و در زنان ممکن است باعث بی نظمی قاعدگی و کاهش باروری شود. توصیه می شود زنان حداقل ۶ تا ۱۲ ماه پس از ید درمانی از بارداری خودداری کنند و مردان نیز در مورد ذخیره اسپرم قبل از درمان با پزشک خود مشورت کنند.
• تنگی مجرای اشکی : به ندرت ید درمانی می تواند باعث تنگی مجرای اشکی شود و منجر به اشک ریزش مداوم شود.

ملاحظات بارداری و شیردهی : ید رادیواکتیو برای جنین و نوزاد شیرخوار مضر است. بنابراین ید درمانی در دوران بارداری ممنوع است و زنان شیرده باید شیردهی را قبل از ید درمانی قطع کنند و تا مدتی پس از درمان شیر ندهند.

آمادگی برای ید درمانی و مراقبت های بعد از آن

برای به حداکثر رساندن اثربخشی ید درمانی و کاهش عوارض جانبی رعایت موارد زیر ضروری است :

آمادگی قبل از ید درمانی :

• رژیم کم ید : بیماران باید حدود ۱ تا ۲ هفته قبل از ید درمانی رژیم کم ید را شروع کنند. این رژیم شامل اجتناب از مصرف غذاهای حاوی ید بالا مانند نمک یددار غذاهای دریایی لبنیات تخم مرغ سویا و برخی از ویتامین ها و داروها است. هدف از رژیم کم ید افزایش جذب ید رادیواکتیو توسط سلول های تیروئید سرطانی است.
• قطع مصرف هورمون تیروئید (لووتیروکسین) : در بیشتر موارد بیماران باید حدود ۲ تا ۴ هفته قبل از ید درمانی مصرف لووتیروکسین را قطع کنند تا سطح هورمون TSH در خون افزایش یابد. افزایش TSH باعث تحریک سلول های تیروئید به جذب بیشتر ید رادیواکتیو می شود. در برخی موارد ممکن است از تزریق هورمون TSH نوترکیب به جای قطع لووتیروکسین استفاده شود.
• آزمایش بارداری : زنان در سن باروری باید قبل از ید درمانی تست بارداری انجام دهند تا از عدم بارداری اطمینان حاصل شود.
• مشورت با پزشک : بیماران باید در مورد داروهای مصرفی خود سابقه پزشکی و هرگونه نگرانی با پزشک خود مشورت کنند.

مراقبت های بعد از ید درمانی :

• اقدامات احتیاطی پرتوی : پس از دریافت ید رادیواکتیو بدن بیمار تا مدتی اشعه رادیواکتیو ساطع می کند. برای کاهش تماس با اشعه برای دیگران بیماران باید اقدامات احتیاطی پرتوی را رعایت کنند. این اقدامات شامل موارد زیر است :
  • مایعات فراوان بنوشید : نوشیدن مایعات فراوان (آب آبمیوه چای) به دفع ید رادیواکتیو از طریق ادرار کمک می کند.
  • بهداشت فردی را رعایت کنید : شستشوی دست ها به طور مکرر دوش گرفتن روزانه و استفاده از توالت شخصی به کاهش انتشار رادیواکتیویته کمک می کند.
  • تماس نزدیک با دیگران را محدود کنید : به ویژه با زنان باردار کودکان و نوزادان. فاصله از دیگران را حفظ کنید و از بغل کردن یا بوسیدن آن ها خودداری کنید.
  • وسایل شخصی را جدا نگه دارید : از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند حوله ظروف غذاخوری و لباس با دیگران خودداری کنید.
  • مدت زمان و شدت اقدامات احتیاطی : مدت زمان و شدت اقدامات احتیاطی بستگی به دوز ید رادیواکتیو دریافتی و میزان رادیواکتیویته بدن دارد و توسط پزشک تعیین می شود. معمولاً این اقدامات برای چند روز تا چند هفته توصیه می شوند.
• مراقبت از غدد بزاقی : برای کاهش التهاب غدد بزاقی توصیه می شود آب نبات های ترش یا آدامس بجوید تا ترشح بزاق افزایش یابد و ید رادیواکتیو از غدد بزاقی دفع شود.
• پیگیری های پزشکی : بیماران باید به طور منظم برای معاینات و آزمایش های پیگیری به پزشک مراجعه کنند تا وضعیت بیماری و عملکرد تیروئید آن ها بررسی شود.

راهکارهای خانگی و توصیه های سبک زندگی در طول ید درمانی

در طول دوره ید درمانی و بهبودی رعایت نکات زیر می تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش عوارض جانبی کمک کند :

• استراحت کافی : استراحت کافی و پرهیز از فعالیت های سنگین به کاهش خستگی کمک می کند.
• تغذیه مناسب : مصرف غذاهای مغذی و متعادل به ویژه غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان ها و ویتامین ها به تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبودی سریع تر کمک می کند.
• مدیریت خشکی دهان : برای کاهش خشکی دهان نوشیدن آب فراوان استفاده از آدامس های بدون قند استفاده از دهان شویه های بدون الکل و مرطوب نگه داشتن محیط زندگی توصیه می شود.
• مراقبت از پوست : استفاده از مرطوب کننده ها برای جلوگیری از خشکی پوست و محافظت از پوست در برابر نور خورشید توصیه می شود.
• حمایت روانی : سرطان تیروئید و درمان آن می تواند از نظر روانی چالش برانگیز باشد. دریافت حمایت روانی از خانواده دوستان یا گروه های حمایتی می تواند به بیماران کمک کند تا با این چالش ها بهتر کنار بیایند.

پیشگیری از بازگشت سرطان تیروئید : اقدامات لازم

اگرچه پیشگیری کامل از سرطان تیروئید دشوار است اما برخی اقدامات می توانند به کاهش خطر ابتلا و بازگشت بیماری کمک کنند :

• اجتناب از قرار گرفتن در معرض تشعشعات یونیزان : قرار گرفتن در معرض تشعشعات یونیزان به ویژه در دوران کودکی یک عامل خطر برای سرطان تیروئید است. در صورت امکان از قرار گرفتن غیرضروری در معرض اشعه ایکس و سایر منابع تشعشع خودداری کنید.
• مصرف ید کافی در رژیم غذایی : کمبود ید در رژیم غذایی می تواند خطر ابتلا به سرطان فولیکولار تیروئید را افزایش دهد. مصرف نمک یددار و غذاهای حاوی ید به میزان کافی توصیه می شود.
• معاینات منظم : انجام معاینات منظم توسط پزشک و توجه به هرگونه تغییر در ناحیه گردن می تواند به تشخیص زودهنگام سرطان تیروئید کمک کند.
• پیگیری های پزشکی بعد از درمان : بیماران مبتلا به سرطان تیروئید که تحت درمان قرار گرفته اند باید به طور منظم برای پیگیری های پزشکی مراجعه کنند تا از عدم بازگشت بیماری اطمینان حاصل شود.

نتیجه گیری علمی و کاربردی

ید درمانی بعد از جراحی سرطان تیروئید متمایز (پاپیلاری و فولیکولار) یک روش درمانی مؤثر و حیاتی است که به بهبود چشمگیر نتایج درمان و کاهش خطر عود بیماری کمک می کند. این روش درمانی با استفاده از خاصیت جذب ید توسط سلول های تیروئید باقیمانده بافت تیروئید و سلول های سرطانی احتمالی را به طور هدفمند از بین می برد.

با وجود مزایای فراوان ید درمانی دارای عوارض جانبی بالقوه ای نیز هست که بیشتر آن ها کوتاه مدت و قابل مدیریت هستند. عوارض جانبی بلندمدت نادرتر هستند اما باید به آن ها توجه شود. آمادگی مناسب قبل از درمان رعایت اقدامات احتیاطی پرتوی بعد از درمان و پیگیری های منظم پزشکی نقش مهمی در به حداکثر رساندن اثربخشی ید درمانی و کاهش عوارض جانبی آن دارند.

به طور کلی ید درمانی یک ابزار ارزشمند در درمان سرطان تیروئید متمایز است و در بیشتر موارد مزایای آن به طور قابل توجهی از معایب آن بیشتر است. با این حال تصمیم گیری در مورد استفاده از ید درمانی باید به صورت فردی و با در نظر گرفتن نوع سرطان مرحله بیماری خطر عود و شرایط بیمار توسط پزشک متخصص انجام شود.

بخش پرسش و پاسخ

۱. آیا ید درمانی برای همه بیماران مبتلا به سرطان تیروئید ضروری است؟

خیر ید درمانی برای همه بیماران مبتلا به سرطان تیروئید ضروری نیست. ید درمانی بیشتر برای بیماران مبتلا به سرطان های تیروئید متمایز (پاپیلاری و فولیکولار) که تحت تیروئیدکتومی توتال قرار گرفته اند توصیه می شود. در سرطان های کوچک و کم خطر پاپیلاری که لوبکتومی انجام شده است ممکن است ید درمانی ضروری نباشد. همچنین ید درمانی برای سرطان مدولاری و آناپلاستیک تیروئید معمولاً مؤثر نیست و توصیه نمی شود زیرا این انواع سرطان ها سلول هایشان ید را جذب نمی کنند. تصمیم گیری در مورد ضرورت ید درمانی بر اساس نوع سرطان مرحله بیماری و خطر عود توسط پزشک متخصص انجام می شود.

۲. عوارض جانبی بلندمدت ید درمانی تا چه حد جدی هستند؟

عوارض جانبی بلندمدت ید درمانی معمولاً نادر هستند. شایع ترین عارضه جانبی بلندمدت کم کاری تیروئید است که اجتناب ناپذیر بوده و با مصرف مادام العمر هورمون تیروئید جایگزین (لووتیروکسین) به راحتی قابل کنترل است. خطر سرطان های ثانویه در بلندمدت پس از ید درمانی بسیار کم است و مزایای ید درمانی معمولاً بیشتر از این خطر بالقوه است. ناباروری می تواند از عوارض جانبی بلندمدت باشد اما معمولاً موقت است. با این حال توصیه می شود در مورد برنامه ریزی بارداری با پزشک مشورت شود. به طور کلی عوارض جانبی بلندمدت ید درمانی در مقایسه با مزایای آن به ویژه در کاهش خطر عود سرطان کم اهمیت تر هستند.

۳. آیا بعد از ید درمانی باید تا آخر عمر قرص لووتیروکسین مصرف کنم؟

بله در بیشتر موارد بعد از ید درمانی و تیروئیدکتومی توتال مصرف قرص لووتیروکسین به صورت مادام العمر ضروری است. تیروئیدکتومی توتال به معنای برداشتن کامل غده تیروئید است و بدن دیگر قادر به تولید هورمون های تیروئیدی نیست. ید درمانی نیز با از بین بردن باقیمانده بافت تیروئید این وضعیت را تشدید می کند. بنابراین بیماران نیاز به هورمون درمانی جایگزین تیروئید با لووتیروکسین دارند تا سطح هورمون های تیروئیدی در بدن به حد طبیعی برسد و از کم کاری تیروئید جلوگیری شود. دوز لووتیروکسین توسط پزشک تنظیم می شود و بیماران باید به طور منظم آزمایش خون انجام دهند تا سطح هورمون های تیروئیدی آن ها در محدوده مطلوب حفظ شود.

تأکید مهم : اطلاعات ارائه شده در این مقاله جنبه عمومی دارند و نباید به عنوان جایگزین نظر و توصیه پزشک متخصص تلقی شوند. در صورت داشتن هرگونه سؤال یا نگرانی در مورد سرطان تیروئید و ید درمانی حتماً با پزشک متخصص غدد یا متخصص سرطان مشورت کنید. پزشک شما با بررسی شرایط خاص شما بهترین تصمیم درمانی را اتخاذ خواهد کرد.