۲۰ تفریحبار در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری تفریحبار، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۰ تفریحبار برابر ۱۱ اکتبر را ورق می‌زنیم.  

*** 

پایان ماموریت ماژلان 

۱۱ اکتبر ۱۹۹۴ میلادی برابر با ۲۰ تفریحبار ۱۳۷۳ خورشیدی، کاوشگر فضایی ماژلان به مأموریت خود برای اکتشاف زهره پایان داد. طی عملیات پایان‌دادن، کنترل‌کننده‌های پرواز، مدار فضاپیما را در جو متراکم زهره پایین آوردند و این ابزار سمت سطح سیاره فرو رفت. تماس رادیویی ماژلان با زمین روز بعد قطع شد. اگرچه قسمت اعظم کاوشگر هنگام ورود به جو زهره تبخیر شده بود، گمان می‌رود که بعضی از بخش‌ها به سطح سیاره برخورد کرده باشند. ماژلان که در ۴ می ۱۹۸۹ با مأموریت شاتل فضایی آتلانتیس STS-30 پرتاب شد، در ۱۰ آگوست ۱۹۹۰ به مدار قطبی برنامه‌ریزی‌شده‌اش دور سیاره زهره رسید. همان‌طورکه هر ۳ ساعت و ۱۵ دقیقه یک‌بار چرخش خود را کامل می‌کرد تصاویر راداری از سطح زهره را در نوارهایی به عرض ۱۷ تا ۲۸ کیلومتر جمع‌آوری کرده بود و اطلاعات مربوط به آتشفشان‌های بزرگ، دشت‌های گدازه‌ای وسیع و دهانه‌های پراکنده را ارسال کرده بود. 

پرتاب آپولو ۷ 

۱۱ اکتبر ۱۹۶۸ میلادی برابر با ۲۰ تفریحبار ۱۳۴۷ خورشیدی، اولین ماموریت سرنشین‌دار آپولو با نام آپولو ۷، با موشک زحل 1-B از پایگاه کیپ کندی پرتاب شد. فضانوردان این ماموریت، کاپیتان والی شیرا جونیور (از نیروی دریایی) و خدمه‌اش دان فولتون ایزل (از نیروی هوایی) و آر. والتر کانینگهام (غیر نظامی) بودند. آنها به مدت ۱۱ روز، تا ۱۸۳ مایلی بالای زمین، در مدارهای ۹۰ دقیقه‌ای چرخیدند و مانور آپولو را آزمایش کردند. این سه فضانورد ابتدا برای دومین پرواز آپولو با خدمه (آپولو ۴) و سپس به‌عنوان پشتیبان برای آپولو ۱ تعیین شدند. اما با آتش‌گرفتن آپولو ۱، پروازهای آزمایشی آپولو ۴، آپولو ۵ و آپولو ۶ بدون خدمه انجام شد. برای جلوگیری از تکرار آتش‌سوزی، خدمه دوره‌های طولانی را صرف نظارت بر ساخت ماژول‌های فرماندهی و خدمات آپولو (CSM) کردند. تمرین پس‌از وقفه‌‌ای ۲۱ ماهه بعد از فاجعه آپولو ۱ ادامه یافت. 

آغاز کار تلسکوپ رادیویی جودرل بانک 

۱۱ اکتبر ۱۹۵۷ میلادی برابر با ۲۰ تفریحبار ۱۳۳۶ خورشیدی، تلسکوپ رادیویی جودرل بانک شروع به کار کرد. سِر برنارد لاول، اخترشناس رادیویی در دانشگاه منچستر انگلستان، در سال ۱۹۴۵ این رصدخانه را برای بررسی پرتوهای کیهانی پس‌از کاری که روی رادار در جنگ جهانی دوم انجام داد طراحی کرد. این تلسکوپ رادیویی از زمان تاسیس تاکنون نقش مهمی در مطالعات مربوط به شهاب‌سنگ‌ها، اختروش‌ها، تپ‌اخترها، میزرها و لنزهای گرانشی ایفا کرده است و در آغاز عصر فضا به شدت درگیر ردیابی کاوشگرهای فضایی بوده است. تلسکوپ اصلی رصدخانه، تلسکوپ لاول است که با قطر ۷۶ متر به‌عنوان سومین تلسکوپ رادیویی قابل هدایت بزرگ در جهان شناخته می‌شود. سال ۲۰۱۹ این رصدخانه در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.  

جیمز پرسکات ژول 

۱۱ اکتبر ۱۸۸۹ میلادی برابر با ۲۰ تفریحبار ۱۲۶۸ خورشیدی، جیمز پرسکات ژول، فیزیکدان انگلیسی درگذشت. ژول تأیید کرد که اشکال مختلف انرژی ازجمله مکانیکی، الکتریکی و گرمایی اساساً یکسان هستند و می‌توانند یکی به دیگری تغییر کنند. بنابراین او اساس قانون بقای انرژی، اولین قانون ترمودینامیک را تشکیل داد. ژول در سال ۱۸۴۰رابطه بین جریان الکتریکی، مقاومت و مقدار گرمای تولیدشده را کشف کرد. سال ۱۸۴۹ او نظریه جنبشی گازها را ابداع و یک سال بعد معادل مکانیکی گرما را اعلام کرد. بعدها با ویلیام تامسون (لرد کلوین) اثر ژول-تامسون را کشف کرد. در بزرگداشت جیمز ژول، واحد انرژی یا کار در دستگاه بین‌المللی یکاها ژول با نماد J، به نام او نامگذاری شده است و بنا به تعریف، یک ژول مقدار کاری است که نیروی ۱ نیوتن در جابجا کردن جسمی به اندازه ۱متر انجام می‌دهد.