طراحی و احداث روف گاردن عمل گرا : گامی سبز به سوی آرامش شهری

در میان هیاهوی زندگی شهری و ازدحام ساختمان های سر به فلک کشیده گاهی آرزوی داشتن فضایی آرام و دنج مملو از عطر گل ها و طراوت گیاهان به دغدغه ای شیرین تبدیل می شود. در این میان روف گاردن یا بام سبز به عنوان راهکاری هوشمندانه و خلاقانه پا به عرصه گذاشته تا این رویای دست یافتنی را به واقعیت بدل سازد. دیگر نیازی نیست برای فرار از بتن و فولاد شهر کیلومترها دور شوید؛ کافی است نگاهی به بالای سر خود بیاندازید جایی که پشت بام خانه تان پتانسیل تبدیل شدن به یک بهشت سبز پنهان را دارد.

منبع: https://bareshsabz.com

۱. روف گاردن : فراتر از یک باغچه ارتقاء کیفیت زندگی

روف گاردن صرفاً یک باغچه بر روی بام نیست بلکه یک سیستم مهندسی شده و продуманный است که با هدف ایجاد فضایی سبز زیبا و کاربردی بر روی پشت بام ساختمان ها طراحی و اجرا می شود. این مفهوم نوین تلفیقی هوشمندانه از معماری منظر مهندسی سازه و علوم گیاهی است که مزایای بی شماری را برای ساکنین ساختمان و محیط زیست شهری به ارمغان می آورد.

تصور کنید در قلب شهر در میان دود و دم ترافیک به فضایی پناه می برید که مملو از گیاهان معطر درختچه های سایه دار و گل های رنگارنگ است. صدای خش خش برگ ها زمزمه آبنما و آواز پرندگان جایگزین صدای بوق ماشین ها و همهمه شهر می شود. این تجربه بی نظیر تنها بخشی از مزایای احداث روف گاردن است که می تواند کیفیت زندگی شما را به طور چشمگیری ارتقا دهد.

۲. مزایای بی شمار روف گاردن : از محیط زیست تا آرامش روانی

فواید روف گاردن تنها به زیبایی بصری و ایجاد فضایی دلنشین محدود نمی شود. این سیستم سبز مزایای گسترده ای در ابعاد مختلف زیست محیطی اقتصادی و اجتماعی دارد که آن را به یک سرمایه گذاری ارزشمند تبدیل می کند.

• کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت هوا : گیاهان موجود در روف گاردن با جذب دی اکسید کربن و تولید اکسیژن به تصفیه هوا کمک کرده و آلودگی های ناشی از ترافیک و صنایع را کاهش می دهند. همچنین گیاهان ذرات معلق در هوا را جذب کرده و هوای پاک تری را برای تنفس ساکنین شهر فراهم می کنند.
• کاهش اثر جزیره گرمایی شهری : سطوح بتنی و آسفالتی شهرها گرمای خورشید را جذب کرده و دمای محیط را افزایش می دهند. روف گاردن با ایجاد سطح سبز بر روی پشت بام به کاهش جذب گرما و تعدیل دمای محیط کمک کرده و از پدیده جزیره گرمایی شهری جلوگیری می کند.
• مدیریت رواناب سطحی و کاهش خطر سیل : روف گاردن به عنوان یک لایه عایق طبیعی می تواند حجم قابل توجهی از آب باران را جذب کرده و از ورود آن به سیستم فاضلاب شهری جلوگیری کند. این امر به کاهش فشار بر سیستم فاضلاب و کاهش خطر وقوع سیلاب های ناگهانی در شهر کمک می کند.
• عایق حرارتی و صوتی ساختمان : لایه خاک و گیاهان در روف گاردن به عنوان یک عایق طبیعی عمل کرده و از انتقال حرارت و صدا به داخل ساختمان جلوگیری می کند. این امر منجر به کاهش مصرف انرژی برای سرمایش و گرمایش ساختمان و همچنین کاهش آلودگی صوتی در محیط داخلی می شود.
• افزایش طول عمر بام و کاهش هزینه های نگهداری : روف گاردن با محافظت از لایه بام در برابر اشعه UV خورشید تغییرات دمایی و عوامل جوی عمر مفید بام را افزایش داده و هزینه های تعمیر و نگهداری آن را کاهش می دهد.
• ایجاد فضایی آرامش بخش و افزایش بهره وری : مطالعات نشان داده اند که حضور در فضاهای سبز استرس و اضطراب را کاهش داده و آرامش روانی را افزایش می دهد. روف گاردن با ایجاد فضایی سبز و دلنشین در محیط کار یا زندگی به بهبود روحیه افزایش تمرکز و بهره وری افراد کمک می کند.
• ارزش افزوده ملک : وجود روف گاردن به عنوان یک ویژگی منحصربه فرد و جذاب ارزش ملک را افزایش داده و آن را برای خریداران و مستأجران جذاب تر می کند.

بیشتر بخوانید: طراحی روف گاردن عمل گرا چیست؟

۳. انواع روف گاردن : انتخاب مناسب بر اساس نیاز و فضا

روف گاردن ها بر اساس نوع کشت و عمق خاک به دو دسته اصلی تقسیم می شوند :

• روف گاردن گسترده (Extensive Roof Garden) : این نوع روف گاردن دارای لایه خاک کم عمق (حداکثر ۱۵ سانتی متر) بوده و برای کشت گیاهان پوششی کم توقع مانند چمن ها خزه ها سدوم ها و گیاهان علفی مناسب است. روف گاردن گسترده وزن کمتری دارد و به نگهداری کمتری نیاز دارد به همین دلیل برای ساختمان های با سازه سبک تر و بام های شیب دار مناسب تر است. این نوع روف گاردن بیشتر جنبه زیست محیطی دارد و به منظور بهبود کیفیت هوا و کاهش اثر جزیره گرمایی شهری استفاده می شود.
• روف گاردن متمرکز (Intensive Roof Garden) : این نوع روف گاردن دارای لایه خاک عمیق تر (بیش از ۱۵ سانتی متر) بوده و امکان کشت گیاهان متنوع تری مانند درختچه ها درختان کوچک گل های فصلی و سبزیجات را فراهم می کند. روف گاردن متمرکز وزن بیشتری دارد و به نگهداری بیشتری نیاز دارد اما از نظر زیبایی شناسی و کاربردی فضای متنوع تر و جذاب تری را ایجاد می کند. این نوع روف گاردن می تواند به عنوان یک فضای سبز تفریحی باغچه سبزیجات یا محل استراحت در محیط شهری مورد استفاده قرار گیرد.

انتخاب نوع مناسب روف گاردن به عوامل مختلفی مانند ظرفیت باربری بام شیب بام بودجه هدف از ایجاد روف گاردن و سلیقه شخصی بستگی دارد. مشاوره با متخصصان طراحی روف گاردن می تواند به شما در انتخاب بهترین گزینه کمک کند.

۴. مراحل طراحی و احداث روف گاردن : گام به گام تا بام سبز

احداث روف گاردن یک فرآیند تخصصی است که نیازمند برنامه ریزی دقیق و اجرای صحیح مراحل مختلف است. در اینجا به مراحل اصلی طراحی و احداث روف گاردن عمل گرا اشاره می کنیم :

• بررسی سازه بام : اولین گام بررسی ظرفیت باربری بام و اطمینان از استحکام سازه برای تحمل وزن روف گاردن است. در این مرحله مهندسین سازه بام ساختمان را مورد بررسی قرار داده و ظرفیت باربری آن را تعیین می کنند. در صورت نیاز تقویت سازه بام قبل از احداث روف گاردن ضروری است.
• آب بندی بام : آب بندی صحیح و اصولی بام یکی از مهم ترین مراحل احداث روف گاردن است. لایه آب بندی باید از نفوذ آب به داخل ساختمان جلوگیری کرده و از آسیب دیدن سازه بام محافظت کند. برای آب بندی بام از مواد مختلفی مانند ایزوگام قیرگونی ممبران های پلیمری و ژئوممبران ها استفاده می شود.
• لایه محافظ : پس از آب بندی یک لایه محافظ بر روی لایه آب بندی قرار می گیرد تا از آسیب دیدن آن توسط ریشه های گیاهان و سایر عوامل محیطی جلوگیری کند. ژئوتکستایل و ورق های پلاستیکی از جمله مواد رایج برای لایه محافظ هستند.
• لایه زهکشی : لایه زهکشی به منظور جمع آوری و هدایت آب اضافی از روف گاردن به سیستم زهکشی بام اجرا می شود. این لایه از مواد زهکش مانند شن نخودی لیکا ژئودرین و دانه های رس منبسط شده تشکیل شده است. زهکشی مناسب از تجمع آب در خاک و پوسیدگی ریشه ها جلوگیری می کند.
• لایه فیلتر : لایه فیلتر بین لایه زهکشی و لایه خاک قرار می گیرد و از ورود ذرات ریز خاک به لایه زهکشی و مسدود شدن آن جلوگیری می کند. ژئوتکستایل معمولاً به عنوان لایه فیلتر استفاده می شود.
• بستر کشت (خاک) : بستر کشت محیطی مناسب برای رشد گیاهان را فراهم می کند. خاک روف گاردن باید سبک زهکش مناسب و غنی از مواد مغذی باشد. ترکیبات مختلفی از خاک باغچه کوکوپیت پرلیت ورمی کمپوست و مواد آلی برای تهیه بستر کشت روف گاردن استفاده می شود.
• انتخاب گیاهان : انتخاب گیاهان مناسب برای روف گاردن باید با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه عمق خاک میزان نور خورشید نوع روف گاردن و سلیقه شخصی انجام شود. گیاهان روف گاردن باید مقاوم به شرایط سخت بام کم آب و کم توقع باشند. سدوم ها خزه ها چمن ها گیاهان علفی درختچه های مقاوم و گیاهان فصلی از جمله گیاهان مناسب برای روف گاردن هستند.
• آبیاری : سیستم آبیاری مناسب برای تامین رطوبت مورد نیاز گیاهان روف گاردن ضروری است. سیستم های آبیاری مختلفی مانند آبیاری قطره ای آبیاری بارانی و آبیاری دستی برای روف گاردن قابل استفاده هستند. انتخاب سیستم آبیاری مناسب به نوع گیاهان اندازه روف گاردن و شرایط آب و هوایی بستگی دارد.
• کاشت گیاهان و محوطه سازی : پس از آماده سازی بستر کشت و سیستم آبیاری نوبت به کاشت گیاهان و محوطه سازی روف گاردن می رسد. در این مرحله گیاهان طبق طرح روف گاردن کاشته شده و عناصر محوطه سازی مانند مسیرهای پیاده روی نشیمن ها آبنما و نورپردازی اجرا می شوند.

۵. نگهداری روف گاردن : تضمین زیبایی و پایداری

روف گاردن مانند هر فضای سبز دیگری به نگهداری منظم نیاز دارد تا زیبایی و پایداری خود را حفظ کند. مهم ترین جنبه های نگهداری روف گاردن عبارتند از :

• آبیاری : آبیاری منظم و کافی به ویژه در فصول گرم سال برای حفظ شادابی گیاهان ضروری است. میزان و دفعات آبیاری به نوع گیاهان شرایط آب و هوایی و نوع خاک بستگی دارد.
• کوددهی : کوددهی منظم به تامین مواد مغذی مورد نیاز گیاهان و بهبود رشد و گلدهی آن ها کمک می کند. استفاده از کودهای آلی و کودهای شیمیایی متعادل توصیه می شود.
• هرس و وجین : هرس گیاهان خشک و بیمار و وجین علف های هرز به حفظ سلامت و زیبایی روف گاردن کمک می کند. هرس منظم به فرم دهی گیاهان و تحریک رشد جدید آن ها نیز کمک می کند.
• کنترل آفات و بیماری ها : بازرسی منظم روف گاردن برای شناسایی آفات و بیماری ها و اقدام به موقع برای کنترل آن ها از آسیب دیدن گیاهان جلوگیری می کند. استفاده از روش های کنترل بیولوژیک آفات و سموم دفع آفات کم خطر توصیه می شود.
• بررسی سیستم زهکشی : بررسی دوره ای سیستم زهکشی و اطمینان از عملکرد صحیح آن از تجمع آب در خاک و پوسیدگی ریشه ها جلوگیری می کند. در صورت مشاهده انسداد در سیستم زهکشی باید نسبت به رفع آن اقدام شود.
• بازدید و ترمیم لایه آب بندی : بازدید دوره ای لایه آب بندی و ترمیم آسیب های احتمالی از نفوذ آب به داخل ساختمان و آسیب دیدن سازه بام جلوگیری می کند.

۶. روف گاردن و طراحی داخلی : هم آهنگی سبز در فضا

روف گاردن نه تنها یک فضای سبز بیرونی است بلکه می تواند به طور چشمگیری بر طراحی داخلی و حس و حال فضاهای داخلی نیز تاثیر بگذارد. ایجاد ارتباط بصری و فیزیکی بین روف گاردن و فضاهای داخلی می تواند به ایجاد فضایی دلنشین روشن و هماهنگ منجر شود.

• دید و منظر : طراحی پنجره ها و بازشوهای بزرگ رو به روف گاردن منظره ای زیبا و سبز را به فضاهای داخلی هدیه می دهد. این ارتباط بصری با طبیعت آرامش و شادابی را به محیط داخلی می بخشد.
• نور طبیعی : وجود روف گاردن می تواند به افزایش نور طبیعی در فضاهای داخلی کمک کند. گیاهان روف گاردن نور خورشید را منعکس کرده و به داخل ساختمان هدایت می کنند. نور طبیعی فضاهای داخلی را روشن تر دل بازتر و انرژی بخش تر می کند.
• هواکش طبیعی : روف گاردن می تواند به عنوان یک سیستم هواکش طبیعی عمل کند. گیاهان روف گاردن با تبخیر آب هوا را خنک کرده و جریان هوای طبیعی را در اطراف ساختمان افزایش می دهند. این امر به کاهش نیاز به سیستم های تهویه مطبوع و صرفه جویی در مصرف انرژی کمک می کند.
• متریال های طبیعی : استفاده از متریال های طبیعی مانند چوب سنگ و گیاهان در طراحی داخلی می تواند به ایجاد هماهنگی بیشتر بین فضاهای داخلی و روف گاردن کمک کند. این هماهنگی حس طبیعت گرایی و آرامش را در فضاهای داخلی تقویت می کند.
• ادغام فضاهای داخلی و خارجی : با طراحی فضاهای نشیمن و غذاخوری در مجاورت روف گاردن و استفاده از درب های کشویی بزرگ می توان مرز بین فضاهای داخلی و خارجی را محو کرده و یکپارچگی فضایی را ایجاد نمود. این ادغام فضاها امکان بهره مندی از روف گاردن به عنوان بخشی از فضای زندگی روزمره را فراهم می کند.

۷. سبک های طراحی روف گاردن : از مینیمال تا روستیک

روف گاردن ها را می توان در سبک های مختلف طراحی کرد متناسب با سلیقه شخصی سبک معماری ساختمان و کاربری مورد نظر. برخی از سبک های رایج طراحی روف گاردن عبارتند از :

• روف گاردن مینیمال : در این سبک بر سادگی کاربردی بودن و استفاده از عناصر کم تعداد و باکیفیت تاکید می شود. استفاده از گیاهان پوششی سبز مسیرهای پیاده روی ساده و مبلمان مینیمال ویژگی های اصلی این سبک است. روف گاردن مینیمال فضایی آرام مدرن و شیک را ایجاد می کند.
• روف گاردن مدیترانه ای : این سبک با الهام از باغ های مدیترانه ای فضایی گرم صمیمی و رنگارنگ را ایجاد می کند. استفاده از گیاهان معطر مدیترانه ای مانند لاوندر رزماری و زیتون گلدان های سفالی آبنماهای کوچک و مبلمان چوبی روستیک ویژگی های اصلی این سبک است.
• روف گاردن ژاپنی : این سبک با الهام از باغ های ژاپنی فضایی آرامش بخش متفکرانه و هماهنگ با طبیعت را ایجاد می کند. استفاده از خزه ها سنگ ها درختچه های بونسای آبنماهای سنگی و مسیرهای پیاده روی سنگفرش شده ویژگی های اصلی این سبک است.
• روف گاردن روستیک : این سبک با الهام از طبیعت بکر و فضاهای روستایی فضایی صمیمی خودمانی و طبیعی را ایجاد می کند. استفاده از گیاهان وحشی چوب های طبیعی سنگ های نامنظم مبلمان چوبی دست ساز و آتشدان ویژگی های اصلی این سبک است.
• روف گاردن مدرن : این سبک با تلفیق خطوط صاف و اشکال هندسی مدرن با عناصر طبیعی فضایی شیک کاربردی و جذاب را ایجاد می کند. استفاده از گیاهان با فرم های خاص مبلمان مدرن نورپردازی خطی و متریال های صنعتی ویژگی های اصلی این سبک است.

۸. نورپردازی در روف گاردن : جلوه ای جادویی در شب

نورپردازی یکی از عناصر کلیدی در طراحی روف گاردن است که می تواند جلوه ای جادویی و رومانتیک به فضا در شب ببخشد. نورپردازی مناسب علاوه بر زیبایی ایمنی و کاربری فضا را نیز افزایش می دهد.

• نورپردازی تاکیدی : این نوع نورپردازی برای برجسته کردن عناصر خاص روف گاردن مانند درختان آبنماها و مجسمه ها استفاده می شود. استفاده از نورافکن های زمینی و چراغ های نقطه ای برای نورپردازی تاکیدی مناسب است.
• نورپردازی مسیر : این نوع نورپردازی برای روشن کردن مسیرهای پیاده روی و ایجاد ایمنی در شب استفاده می شود. استفاده از چراغ های پایه دار کوتاه و چراغ های دفنی برای نورپردازی مسیر مناسب است.
• نورپردازی محیطی : این نوع نورپردازی برای ایجاد روشنایی ملایم و یکنواخت در کل روف گاردن استفاده می شود. استفاده از چراغ های فانوسی چراغ های آویز و ریسه چراغ ها برای نورپردازی محیطی مناسب است.
• نورپردازی رنگی : استفاده از نورهای رنگی می تواند جلوه ای خلاقانه و جذاب به روف گاردن ببخشد. نورهای رنگی می توانند برای ایجاد فضایی شاد رومانتیک یا دراماتیک استفاده شوند. استفاده از چراغ های LED رنگی با قابلیت تغییر رنگ برای نورپردازی رنگی مناسب است.

۹. روف گاردن های تجاری : فرصتی برای خلاقیت و جذب مشتری

روف گاردن ها تنها مختص فضاهای مسکونی نیستند؛ بلکه می توانند در فضاهای تجاری مانند رستوران ها کافه ها هتل ها و مراکز خرید نیز اجرا شده و مزایای بسیاری را برای کسب وکارها به ارمغان آورند.

• جذب مشتری و افزایش فروش : روف گاردن می تواند به عنوان یک عامل جذب مشتری برای فضاهای تجاری عمل کند. فضای سبز و دلنشین روف گاردن مشتریان را به خود جذب کرده و تجربه خرید و صرف غذا را لذت بخش تر می کند. این امر می تواند منجر به افزایش فروش و سودآوری کسب وکارها شود.
• ایجاد تمایز رقابتی : در بازار رقابتی امروز ایجاد تمایز و ارائه تجربه ای منحصربه فرد به مشتریان از اهمیت بالایی برخوردار است. روف گاردن می تواند به عنوان یک ویژگی منحصربه فرد کسب وکار شما را از رقبا متمایز کرده و برند شما را در ذهن مشتریان ماندگارتر سازد.
• بهبود تصویر برند : اجرای روف گاردن نشان دهنده توجه کسب وکار شما به مسائل محیط زیستی و مسئولیت اجتماعی است. این امر می تواند به بهبود تصویر برند شما در ذهن مشتریان و جامعه کمک کند.
• فضای رویداد و گردهمایی : روف گاردن های تجاری می توانند به عنوان فضای رویداد و گردهمایی برای برگزاری مراسم جشن ها کارگاه ها و نمایشگاه ها مورد استفاده قرار گیرند. این امر می تواند به افزایش درآمدزایی و جذب مخاطبان جدید کمک کند.
• فضای استراحت کارکنان : ایجاد روف گاردن به عنوان فضای استراحت کارکنان می تواند به بهبود روحیه افزایش بهره وری و کاهش استرس کارکنان کمک کند. فضای سبز و آرامش بخش روف گاردن محیط کار را دلپذیرتر و جذاب تر می کند.

۱۰. روف گاردن : سرمایه گذاری سبز برای آینده ای پایدار

روف گاردن فراتر از یک ترند طراحی داخلی یک سرمایه گذاری سبز برای آینده ای پایدار است. این سیستم هوشمندانه با مزایای بی شمار زیست محیطی اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی شهری و حفظ محیط زیست ایفا می کند. با انتخاب روف گاردن شما نه تنها فضایی زیبا و دلنشین برای خود ایجاد می کنید بلکه گامی موثر در جهت سبزتر شدن شهرها و حفاظت از سیاره زمین برمی دارید. همین امروز به پتانسیل پنهان پشت بام خود فکر کنید و رویای بام سبز خود را به واقعیت تبدیل کنید.

پرسش و پاسخ متداول :

۱. آیا احداث روف گاردن بر روی هر نوع بامی امکان پذیر است؟

خیر احداث روف گاردن نیازمند بررسی سازه بام و اطمینان از ظرفیت باربری آن است. بام های مسطح و بام های شیب دار با شیب کم بهترین گزینه ها برای احداث روف گاردن هستند. بام های شیب دار با شیب زیاد نیازمند طراحی و اجرای تخصصی تری هستند. قبل از اقدام به احداث روف گاردن حتماً با مهندسین سازه و متخصصان روف گاردن مشورت کنید.

۲. هزینه های احداث و نگهداری روف گاردن چقدر است؟

هزینه های احداث روف گاردن به عوامل مختلفی مانند نوع روف گاردن (گسترده یا متمرکز) اندازه روف گاردن نوع گیاهان متریال های مورد استفاده و پیچیدگی طراحی بستگی دارد. به طور کلی هزینه های احداث روف گاردن متمرکز بیشتر از روف گاردن گسترده است. هزینه های نگهداری روف گاردن نیز به نوع گیاهان و شرایط آب و هوایی بستگی دارد. با این حال مزایای بلندمدت روف گاردن مانند کاهش هزینه های انرژی افزایش طول عمر بام و ارزش افزوده ملک هزینه های اولیه را جبران می کند.

۳. چه گیاهانی برای روف گاردن مناسب تر هستند؟

گیاهان مناسب برای روف گاردن باید مقاوم به شرایط سخت بام کم آب کم توقع و سازگار با شرایط آب و هوایی منطقه باشند. سدوم ها خزه ها چمن ها گیاهان علفی درختچه های مقاوم و گیاهان فصلی از جمله گیاهان مناسب برای روف گاردن هستند. انتخاب گیاهان مناسب به نوع روف گاردن (گسترده یا متمرکز) عمق خاک میزان نور خورشید و سلیقه شخصی بستگی دارد. مشاوره با متخصصان گیاه شناسی و روف گاردن می تواند به شما در انتخاب بهترین گیاهان کمک کند.